Harold Bloom, Ο Δαίμων ξέρει ―κυκλοφορεί

Λογοτεχνικό μεγαλείο και το Αμερικανικό Υψηλό, από τις εκδόσεις Gutenberg
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Δημήτρης Δημηρούλης / ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Ευάγγελος Τζιγκουνάκης / Σελ. 607

Δώδεκα «γίγαντες» της αμερικανικής λογοτεχνίας με τη ματιά του Χάρολντ Μπλουμ. Το βιβλίο- «κορωνίδα μιας ζωής αφιερωμένης στο διάβασμα και τη διδασκαλία»
(The Washington Post).

Ο σπουδαιότερος κριτικός της αγγλόφωνης λογοτεχνίας διοχετεύει στο Ο Δαίμων ξέρει αναγνώσεις και εμπειρίες μιας ολόκληρης ζωής για να καταλήξει σε συγκεκριμένη πρόταση που περιλαμβάνει δώδεκα συγγραφείς.

Δεν είναι όμως μια απλή πρόταση ανάγνωσης, αντίθετα είναι μια πρόταση που επιδιώκει να εμπλέξει τον αναγνώστη στα πιο καίρια ζητήματα που αφορούν τη λογοτεχνία εν γένει και τη σχέση της με την ανθρώπινη ύπαρξη. Συνεχίστε την ανάγνωση του «Harold Bloom, Ο Δαίμων ξέρει ―κυκλοφορεί»

Victor Klemperer, Η γλώσσα του Τρίτου Ράιχ

ΤΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΟ ΕΝΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ, μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου /Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Απρίλιος 2025

O Γερμανός φιλόσοφος και φιλόλογος Βίκτορ Κλέμπερερ άρχισε να μελετά τη γλώσσα και τις συγκεκριμένες λέξεις που χρησιμοποιούσαν οι Ναζί το 1933. Βασιζόμενος σε ποικίλες πηγές (ραδιοφωνικές ομιλίες του Χίτλερ ή του Γκαίμπελς, ανακοινώσεις γεννήσεων και θανάτων, εφημερίδες, βιβλία και μπροσούρες, συζητήσεις κ.λπ.), μπόρεσε να εξετάσει την καταστροφή του γερμανικού πνεύματος και της κουλτούρας από τη ναζιστική «νεογλώσσα». Με το να κρατά λοιπόν το ημερολόγιό του, επιδόθηκε σε μια πράξη αντίστασης και επιβίωσης.

Συνεχίστε την ανάγνωση του «Victor Klemperer, Η γλώσσα του Τρίτου Ράιχ»

Violette Ailhaud – Jean Darot, Ο σπορέας ―κυκλοφορεί

Μετάφραση: Ελένη Γ. Γύζη ―εκδόσεις Στίξις

Από τη σειρά Μικρή Στίξις των Εκδόσεων Στίξις κυκλοφορεί η νουβέλα του Γάλλου συγγραφέα Jean Darot, «Ο σπορέας» σε μετάφραση της Ελένης Γύζη. Ο Jean Darot, με το ψευδώνυμο Violette Ailhaud, εξέδωσε το βιβλίο του αρχικά από τις εκδόσεις Parole το 2006 (επανέκδοση Passiflore, 2023) και από τότε έχει ήδη πουλήσει 60.000 αντίτυπα. Το κείμενο έχει μεταφραστεί σε οκτώ γλώσσες και έχει διασκευαστεί για τον κινηματογράφο (στα ελληνικά με τον τίτλο «Ο θεριστής»), κινούμενα σχέδια και θέατρο. Συνεχίστε την ανάγνωση του «Violette Ailhaud – Jean Darot, Ο σπορέας ―κυκλοφορεί»

Bettina Wilpert, Αυτά δεν συμβαίνουν σ᾽ εμάς ―κυκλοφορεί

Μετάφραση Έλενα Παλλαντζά, εκδόσεις Περισπωμένη

> Βραβείο Lessing 2019 του κρατιδίου της Σαξονίας
>> Βραβείο ZDF «aspekte» 2018 πεζογραφικού ντεμπούτου
>> Βραβείο Melusine-Huss 2018

ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ με πολύ αλκοόλ η Άννα και ο Γιόνας κοιμούνται μαζί. Εκείνη θα ισχυριστεί εκ των υστέρων πως ο Γιόνας τη βίασε. Εκείνος επιμένει πως ό,τι συνέβη, συνέβη με τη συναίνεσή της. Δύο μήνες μετά η Άννα βρίσκει τη δύναμη να καταγγείλει τον Γιόνας, όμως σύντομα αρχίζει να πλανιέται στον αέρα η υποψία της ψευδούς κατηγορίας. Ποιος λέει την αλήθεια; Ο κοινωνικός περίγυρος που καλείται να πάρει θέση διχάζεται, σχέσεις και φιλίες δοκιμάζονται.

Με τρόπο λιτό και καθηλωτικό η Μπεττίνα Βίλπερτ υφαίνει μια πολυφωνική αφήγηση, φωτίζοντας τον τρόπο με τον οποίο μια κοινωνία διαχειρίζεται τη σεξουαλική βια: με προβολές και προκαταλήψεις, με δυσπιστία και σιωπηλή συνενοχή. Αποφεύγοντας τις εύκολες απαντήσεις, αρθρώνει έναν αιχμηρό λόγο για τις αντιφάσεις και τις ρωγμές των σχέσεων, τα κρυφά παιχνίδια εξουσίας, το ιδιωτικό και το δημόσιο, τον φόβο αλλά και τη δύναμη της έκθεσης.

Γραμμένο με αλάθητο συγγραφικό ένστικτο λίγο πριν το κίνημα του #MeToo έρθει στην Ευρώπη, το αυτά δεν συμβαίνουν σ᾿ εμάς γνώρισε μεγάλη επιτυχία στον γερμανόφωνο χώρο, αποσπώντας ένθερμες κριτικές και βραβεία. Συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα βιβλία πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα της πρόσφατης γερμανικής λογοτεχνίας.

✳︎

Vladimir Nabokov, Πρόσκληση σε έναν αποκεφαλισμό ― κυκλοφορεί [απόσπασμα]

Μετάφραση: Σοφία Αυγερινού / Επίμετρο: Τίμοθυ Λάνγκεν / Εκδόσεις Μάγμα

Αναμένοντας την εσχάτη των ποινών, ένας κατάδικος, πασχίζει να συλλάβει τον κόσμο γύρω του, να βάλει τάξη στην ανθρώπινη εντροπία που τον βασανίζει. Κι ο κόσμος, διά των οικείων του, του δήμιου, και των δεσμοφυλάκων του, μοιάζει να του σκαρώνει μια μεγαλοπρεπή φάρσα: Αντί να τον τιμωρήσει, τον προσκαλεί να συνταχθεί με τους ανόμοιούς του και να συμφιλιωθεί με την τελετουργία του τέλους του. Καθώς η πλοκή εξελίσσεται, η ειρωνεία των ηρώων αλλά και του αφηγητή-συγγραφέα είναι τόσο συντριπτική που οτιδήποτε στιβαρό γκρεμίζεται, κάθε ανθρώπινο υλικό αποσυντίθεται, το σκηνικό και οι χαρακτήρες καταρρέουν μπροστά μας, οι ίδιες οι λέξεις εξεγείρονται. Συνεχίστε την ανάγνωση του «Vladimir Nabokov, Πρόσκληση σε έναν αποκεφαλισμό ― κυκλοφορεί [απόσπασμα]»

Philippe Borgeaud, Η Ευρωπαϊκή σκέψη περί θρησκειών ―κυκλοφορεί [απόσπασμα]

Από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις ΚρήτηςΜετάφραση: Μαρία Πατέρα

Πληροφορίες

Κύριος, Deus, Πατήρ ημών, Γιαχβέ, Ελοχίμ, Αδωνάι, Ιησούς ή Αλλάχ: όλα φαίνεται να έχουν μια «συγγένεια». Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε να μεταφράσουμε το ένα στο άλλο ούτε ότι ταυτίζονται, όπως ισχυρίζονται όσοι εισηγούνται την έννοια των «αβρααμικών θρησκειών». Είναι γεγονός ότι μόνο τρεις θρησκείες αναφέρονται σε αποκαλύψεις και μας παροτρύνουν να πιστέψουμε σε έναν Θεό που αποκαλύπτεται από μόνος του με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με το αν είμαστε εβραίοι, χριστιανοί ή μουσουλμάνοι.

Ο Philippe Borgeaud υπογραμμίζει όμως ένα σημείο νευραλγικό: Για τον ιστορικό ή για τον ανθρωπολόγο, το ισλάμ, ο χριστιανισμός, ο ιουδαϊσμός, ο βουδισμός, ο ανιμισμός ή ο ινδουισμός δεν υπάρχουν καθ’ εαυτούς, όπως δεν υπάρχουν και οι θεοί με τους οποίους συσχετίζουμε αυτές τις θρησκείες. Άρα η θρησκεία δεν είναι παρά τα λόγια, τα αισθήματα και οι πράξεις όσων ανακηρύσσονται υπέρμαχοι ή πολέμιοί της. Για να αντιληφθούμε αυτή τη θεμελιώ­δη απόκλιση ανάμεσα στην κοινή λογική και την παρατήρηση των ανθρωπιστικών επιστημών, είναι απαραίτητο να γίνει σύγκριση στις δοξασίες. Ο συγγραφέας θέτει το ερώτημα: Mπορούμε ακόμη να επιδείξουμε απιστία; Με επίκεντρο το παραπάνω ερώτημα, αναλύει τα συστήματα της σκέψης περί θρησκειών και μας καλεί να εξετάσουμε εκ νέου τους μύθους και τα ιδρυτικά κείμενα που συνέβαλαν στο να μεταμορφώσουμε τις προγονικές πρακτικές και δοξασίες σε ­«θρησκείες».

Απόσπασμα

Οι «θεοί» δεν περίμεναν τους Έλληνες φιλοσόφους και τους μονοθεϊστές εκπροσώπους της θρησκευτικής πολεμικής, για να γίνει λόγος γι᾽ αυτούς. Από τη στιγμή που τους συναντάμε, είτε σε αιγυπτιακά είτε σε μεσοποταμιακά είτε σε ελληνικά κείμενα, τους βλέπουμε να υποβάλλονται σε κριτική σε τέτοιο βαθμό που, αν έπρεπε —για την ευχέρεια της ανάλυσης και προσωρινά— να δώσουμε μία έννοια στη λέξη θρησκεία, μία έννοια που εντέλει θα τροποποιήσουμε, θα λέγαμε ότι πρόκειται για ένα σύστημα πρακτικών και δοξασιών που επικαλείται την παρέμβαση υπερφυσικών οντοτήτων, «θεών», και που διεκδικεί μια υπερανθρώπινη αυθεντία· θα προσθέσουμε όμως αμέσως ότι πρόκειται για ένα σύστημα που αμφιβάλλει για τον εαυτό του. Αυτή η αμφιβολία υπάρχει ήδη στις αρχαιότερες αφηγήσεις που έχουν φτάσει ώς εμάς. Διακρίνεται από τον Όμηρο και τη Θεογονία του Ησιόδου (8ος αιώνας π.Χ.), έως και μετά την πραγματεία Περί ευσεβείας του Θεόφραστου, μαθητή του Αριστοτέλη (4ος αιώνας π.Χ.). Από αυτό το γονιμοποιημένο έδαφος, οι αντίστοιχες θέσεις των αρχαίων φιλοσόφων, στωικών, επικούρειων ή σκεπτικών θα έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν ποικιλοτρόπως. Συγκροτούνται στο πλαίσιο των περιβαλλόντων πολυθεϊσμών, των πρακτικών και των δοξασιών της πόλης: δεν αντιδρούν σε αυτά, δεν τα αντιμετωπίζουν εχθρικά, αλλά τα επεξεργάζονται. Ένα διστακτικό βλέμμα στρέφεται μάλιστα προς τις εικόνες των θεών, τα αγάλματά τους, τα ονόματα που τους δίνονται, την προέλευση των θυσιών που τους προσφέρονται. Μπορούμε να παρακολουθήσουμε, στα ίχνη αυτής της «θεολογίας», να αναπτύσσονται αφηγήσεις που επιδιώκουν να εξηγήσουν από πού προέρχονται οι τελετουργίες, οι θυσίες, οι λατρευτικές εικόνες, αλλά διακρίνουμε και έναν συνεχή στοχασμό περί ευσέβειας. Οι Αρχαίοι, στους οποίους επανέρχονται και τους οποίους επανερμηνεύουν άοκνα οι Νεότεροι, αφηγούνται πολλές ιστορίες γι᾽ αυτό το θέμα. Αυτή η «θεολογία» σε διαρκή αναδιοργάνωση προϋποθέτει μια ικανότητα εξωτερίκευσης, αποστασιοποίησης, ακόμα και ειρωνείας. Ορισμένες αναπαραστάσεις των Ολύμπιων είναι ενδεικτικές μιας τέτοιας ελευθερίας. Και σίγουρα είναι επίσης ενδεικτικά κάποια χωρία της παλαιάς μεσοποταμιακής ή της αιγυπτιακής ποίησης: στη συνέλευσή τους οι θεοί κλαίνε ή μαλώνουν, ζηλεύουν και υποφέρουν. Στη σκηνοθεσία τους αχνοφαίνεται η δυνατότητα ανάδυσης ενός κριτικού λόγου, αλλά δεν έχει τίποτε ασεβές. Δείχνει ότι υπάρχει, στον ίδιο τον πυρήνα του κυρίαρχου λόγου, μια δυνητική θεολογία της απόκλισης. Ίσως άλλωστε αυτή να είναι η αιτία της ιδιαίτερης γοητείας αυτής της απολαυστικής μυθολογίας, που δεν συναντάμε μόνο στην Ελλάδα αλλά και αλλού, και σε προγενέστερο χρόνο. […]

✳︎

 

Χάρολντ Πίντερ, Καρκινικά κύτταρα ―Μετάφραση: Κωνσταντίνος Καραγιαννόπουλος

«Καρκινικά κύτταρα είναι εκείνα που ξέχασαν πώς να πεθάνουν»
(Νοσοκόμα, Νοσοκομείο Royal Marsden)

Έχουν λησμονήσει πώς να πεθάνουν
κι έτσι τη δολοφονική ζωή τους παρατείνουν.

Εγώ κι ο όγκος μου ανυπόκριτα παλεύουμε.
Ας ελπίσουμε διπλό θάνατο να μην έχουμε.

Χρειάζεται να δω τον όγκο μου νεκρό
έναν όγκο που ξεχνά να πεθάνει
μ’ αντίθετα τη δική μου δολοφονία προετοιμάζει. Συνεχίστε την ανάγνωση του «Χάρολντ Πίντερ, Καρκινικά κύτταρα ―Μετάφραση: Κωνσταντίνος Καραγιαννόπουλος»

Stefan Zweig, Το αστέρι πάνω από το δάσος

Μετάφραση: Απόστολος Στραγαλινός ―από τις εκδόσεις Κριτική

Τρία αμετάφραστα κείμενα του κορυφαίου Αυστριακού συγγραφέα Stefan Zweig συνθέτουν ένα μελαγχολικό σκηνικό γεμάτο εικόνες και λυρικότητα. Ο Zweig, με λογοτεχνική δεινότητα και ποιητική διάθεση, καταπιάνεται με σημαντικά θέματα όπως η θρησκεία, η πίστη, ο έρωτας, η αγάπη και τα όριά της.

Το πρώτο κείμενο, «Στο χιόνι», ταξιδεύει τον αναγνώστη στα σύνορα της Γερμανίας και της Πολωνίας, όπου τα μέλη μιας εβραϊκής κοινότητας αιφνιδιάζονται από την επίθεση χριστιανών φονταμενταλιστών ενώ γιορτάζουν τη Χανουκά, την εβραϊκή γιορτή των Φώτων, και αναγκάζονται να τραπούν σε φυγή στην απέραντη χιονισμένη πεδιάδα.

Στο «Αστέρι πάνω από το δάσος», ο Φρανσουά, σερβιτόρος σε ένα μεγάλο ξενοδοχείο, ερωτεύεται την πανέμορφη Πολωνέζα κόμισσα Οστρόφσκα. Με αριστουργηματικές πινελιές αποδίδεται το πλήθος των αντιφάσεων ενός ανικανοποίητου έρωτα, ο οποίος, μοιραία, δεν έχει ευτυχή κατάληξη.

Στο τρίτο κείμενο, «Το θαύμα της ζωής», η ιστορία εκτυλίσσεται στα μέσα του 16ου αιώνα στην Αμβέρσα. Ένας πλούσιος, ευσεβής άντρας επιθυμεί να δωρίσει στην εκκλησία μια εικόνα από ευγνωμοσύνη για τη θαυματουργή ίαση της μητέρας του, ενώ μια απρόσμενη συνάντηση θα ενώσει δύο κόσμους ολότελα διαφορετικούς. Υπάρχουν άραγε θεϊκά σημάδια στον κόσμο ή μόνο τα μικρά, καθημερινά θαύματα της ζωής;

*

Ο Stefan Zweig (Στέφαν Τσβάιχ), Αυστριακός συγγραφέας, δημοσιογράφος και βιογράφος, γεννήθηκε στη Βιέννη στις 28 Νοεμβρίου 1881. Τις δεκαετίες 1920 και 1930 υπήρξε ένας από τους πιο γνωστούς λογοτέχνες στον κόσμο, με πλούσιο συγγραφικό έργο ‒μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, βιογραφίες, δοκίμια και μελέτες‒, το οποίο έχει αναγνωριστεί διεθνώς, με πολλές μεταφράσεις στα ελληνικά και σε αρκετές ακόμα γλώσσες. Το 1933, με την ανάληψη της εξουσίας από τους εθνικοσοσιαλιστές στη Γερμανία, τα βιβλία του γίνονται στόχος της ναζιστικής προπαγάνδας. Το 1935 ο Zweig εγκαταλείπει οριστικά την Αυστρία, εγκαθίσταται στο Λονδίνο και το 1940 αποκτά τη βρετανική υπηκοότητα. Το 1941 φεύγει για τις ΗΠΑ και από κει για τη Βραζιλία. Απογοητευμένος από τα πολιτικά γεγονότα και το μέλλον της Ευρώπης, αυτοκτονεί μαζί με τη σύζυγό του στις 23 Φεβρουαρίου 1942.

✳︎