Δημήτρης Κανελλόπουλος. Στα χρόνια του κόκκινου  κόμη. Ιστορίες. Καστανιώτης, Αθήνα 2023.

Ο συγγραφέας έζησε τέλη του ΄70 στη Ρουμανία του δικτάτορα Τσαουσέσκου («κόκκινος κόμης»). Όντας αριστερός τότε, όπως οι περισσότεροι/ες στη «Γενιά του Πολυτεχνείου», ήρθε σε καταπρόσωπο επαφή με την εξιδανικευμένη πραγματικότητα του «υπαρκτού σοσιαλισμού»: αφενός αδιανόητη αστυνόμευση, αφετέρου ωραιοποίηση της ζοφερής πραγματικότητας.

Αναπαράγει λοιπόν εδώ αξέχαστες φιγούρες και καταστάσεις εκείνης της πραγματικότητας, κάποτε κωμικοτραγικής, με τα μάτια του ξένου φοιτητή – που, ευτυχώς γι’ αυτόν, σπούδασε κι έφυγε–  σε δώδεκα λογοτεχνικά γραμμένες μαρτυρίες, τις οποίες θ’ άξιζε να διαβάσουν ιδίως όσοι/ες επιμένουν να ομνύουν στον απολεσθέντα κομμουνιστικό «παράδεισο», παρελθόν από το 1989-90. Ο Μανέα κι ο Καρταρέσκου δε βγήκαν απ’ το πουθενά. 

(Λέξεις 101)

©Δημήτρης Φύσσας

❀

Λίλια Τσούβα, Γοβάκια από πάγο, Η Σακατζαγουία και άλλες γυναίκες, εκδόσεις κουκκίδα

Mετά την τελευταία της συλλογή διηγημάτων με τον τίτλο «Το τραγούδι των Ινουίτ» από τις εκδόσεις Βακχικόν το 2021, η Λίλια Τσούβα, επανέρχεται με μία νέα, η οποία ξεχωρίζει και πάλι για την θεματική της αλλά και για την ιδιαίτερη ματιά της, αφού καταφέρνει να συμπεριλάβει στα κείμενά της ποικίλες αρετές. Η μυθιστορηματική πλοκή συναντά τη μικρή φόρμα, αλλά και την αγάπη τής συγγραφέως για την τέχνη, την οποία και προβάλλει και μέσω των εικόνων που περιέχονται στην έκδοση, ενώ η πένα της δεν στέκεται στα στενά όρια της πατρίδας της, αλλά μας ταξιδεύει και πάλι, όχι μόνο στον κόσμο, αλλά και στον χρόνο. Η κυριότερη αρετή της συλλογής, ωστόσο, είναι, όπως αναφέρει και η ίδια στον πρόλογο, «…η ιδέα της μυθιστορηματικής παρουσίασης του βίου εμβληματικών γυναικών. […] Σε μια εποχή που το γυναικείο ζήτημα έχει έντονα αναδυθεί…». Συνεχίστε την ανάγνωση του «Λίλια Τσούβα, Γοβάκια από πάγο ―από την Κατερίνα Ι. Παπαδημητρίου»

Το παρακάτω κείμενο είναι το Επίμετρο στο βιβλίο Η Κυρία Μποβαρύ που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις της Athens Review of Books με Πρόλογο του Μάριο Βάργκας Λιόσα, σε μετάφραση της Μαρίνας Κουνεζή. Στις 18 Οκτωβρίου του 1857, ο Μπωντλαίρ δηµοσίευσε στο περιοδικό L’Artiste ένα άρθρο αφιερωµένο στην Κυρία Μποβαρύ, σχεδόν δύο µήνες µετά την καταδίκη του έργου του Άνθη του Κακού. Οι σελίδες αυτές, αφενός παρέχουν µία από τις πλέον διεισδυτικές αναλύσεις του έργου, αφετέρου αποτελούν την απάντηση του Μπωντλαίρ στους δικαστές του, τους ίδιους εκείνους δικαστές που τον Φεβρουάριο της ίδιας χρονιάς είχαν επίσης δικάσει τον Φλωµπέρ για προσβολή της δηµόσιας ηθικής αλλά που εντέλει τον είχαν αθωώσει. Είναι ευκαιρία για τον Μπωντλαίρ να ξεκαθαρίσει κάποιους λογαριασµούς του µε τη Δικαιοσύνη, πράγµα που κάνει µε τον πλέον κοµψά περιφρονητικό τρόπο. Σπανίως επίσης συναντά κανείς τέτοιον ενθουσιασµό εκ µέρους του Μπωντλαίρ για έργο συγκαιρινού του όσο για την Κυρία Μποβαρύ. Συνεχίστε την ανάγνωση του «Η «Kυρία Μποβαρύ» του Γκυστάβ Φλωμπέρ με τη ματιά Σαρλ Μπωντλαίρ»

Δημήτρης Βαρβαρήγος, Ιδανικό αόριστο, εκδόσεις 24 γράμματα 2023

«Μνήμη-έρωτας-σιωπή»

Έμπειρος πεζογράφος ο Δημήτρης Βαρβαρήγος, μας καταθέτει μια ποιητική συλλογή στην οποία κατά ιδιότυπο τρόπο ισορροπούν παρελθόν και παρόν.  

Θέματά του, ο έρωτας, η μνήμη, ο βασανιστικός χρόνος και αυτά που έγιναν και δεν αλλάζουν, αλλά ούτε μπορούν να επανέλθουν («ανώφελη αναγγελία/ περασμένων συμβάντων», «Άλλη εποχή…», σ.12), («με λόγια επάνω σε χάρτινο τραπεζομάντηλο/ γράφτηκαν υποσχέσεις/ […]/ μέχρι να φτάσει κοντά του», «Χρέος ανυπεράσπιστο…», σ.11). 

Άσβηστος είναι ο έρωτας, συγκλονιστικός, μαγευτικός, αλλά και αβέβαιος και εύθραυστος, μέσα στην ιδανική αοριστία του. Συνεχίστε την ανάγνωση του «Δημήτρης Βαρβαρήγος, Ιδανικό αόριστο ―από τον Γρηγόρη Τεχλεμετζή»

Διώνη Δημητριάδου, Θηρίο ή Θεός, εκδόσεις ΑΩ, Αθήνα 2023-11-21

Το κενό ανάμεσα

Η

Διώνη Δημητριάδου μετά την τελευταία της εμφάνιση με τη συλλογή διηγημάτων (Ο βιωμένος χρόνος – μικρές ιστορίες, εκδόσεις ΑΩ), το 2017, επανέρχεται με μια νουβέλα. Ο τίτλος της: Θηρίο ή θεός και το περιεχόμενο της τον επαληθεύει απολύτως, καθώς πρόκειται για μια υπαρξιακή – φιλοσοφική καταβύθιση, η οποία θέτει θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με τον συσχετισμό ανθρώπου και υπερβατικού όντος, αλλά και του χώρου που παρεμβάλλεται ανάμεσα, που δεν είναι άλλος από την ανθρώπινη βούληση. Συνεχίστε την ανάγνωση του «Διώνη Δημητριάδου, Θηρίο ή Θεός ―από την Κατερίνα Ι. Παπαδημητρίου»

Εν αρχή ην ο άνθρωπος
 – Ο Άνθρωπος που παλεύω να γίνω-

Η νέα ποιητική συλλογή της Δέσποινα Καϊτατζή – Χουλιούμη είναι αφιερωμένη στον Άνθρωπο, καθώς όχι τυχαία τον ορίζει ως μικρό θεό, τον προικίζει με ένα αρχικό κεφαλαίο Άλφα, προσδίδοντάς του την ιδιότητα του κύριου ονόματος. «ἐδιζησάμην ἐμεωυτόν», θα σημειώσει στην πρωμετωπίδα η ποιήτρια για να δηλώσει την εσωτερικότητα του ποιητικού της σύμπαντος, αναφερόμενη συγκεκριμένα στον σκεπτόμενο άνθρωπο. Έμπνεη φιλοσοφικής διάθεσης η νέα ποιητική της Δ. Κ. Χουλιούμη, αφού δανείζεται τη ρήση του Ηράκλειτου (Περί φύσεως) και μάλιστα από τη Θεωρία της φωτιάς, όπως αναφέρει στις Υποσημειώσεις του βιβλίου. Και αφού εν αρχή ην ο άνθρωπος, το ποιητικό υποκείμενο δεν μπορεί παρά να είναι η Εύα, «με λένε Εύα και είμαι μισή/-κομμάτι από το πλευρό του άλλωστε» (σελ.15),, η οποία είναι κομμάτι από το πλευρό του Αδάμ, και αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο για την ποιήτρια. Συνεχίστε την ανάγνωση του «Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, με λένε Εύα ―από την Κατερίνα Ι. Παπαδημητρίου»

Χλόη Μπάλλα (επιμ.): Φιλοσοφία και ρητορική στην κλασική Αθήνα. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2008, 241 σ.

Κρίνει η ©Ελένη Κακλαμάνου (Trinity College Dublin)

Στo De Oratore o Κικέρων παρατηρεί ότι ο Σωκράτης πρώτος διέκρινε την επιστήμη του σοφῶς σκέπτεσθαι από την επιστήμη του εὖ λέγειν, με αποτέλεσμα άλλοι δάσκαλοι να διδάσκουν το σοφῶς σκέπτεσθαι και άλλοι το εὖ λέγειν (De Orat. 3.60) [1]. Η διάκριση αυτή, έστω και σχηματική, μοιάζει να όρισε τη μοίρα της ρητορικής και τη σχέση της με τη φιλοσοφία. Μέρος της σύγχρονης βιβλιογραφίας την ανακύκλωσε, επιφυλάσσοντας στη ρητορική μια κριτική ανάλογη με εκείνην που βρίσκουμε στους πλατωνικούς διαλόγους. Ο ρήτορας συχνά ταυτίστηκε με τον δημαγωγό, και η «ηθική” της ρητορικής στην κλασική Αθήνα ερμηνεύθηκε μέσα από το πρίσμα της πλατωνικής ηθικής. Συνεχίστε την ανάγνωση του «Φιλοσοφία και ρητορική στην κλασική Αθήνα»

Ντ. Λώρενς, Ο εραστής της λαίδης Τσάτερλυ, μτφρ. Πότης Στρατίκης, Ενωμένοι Εκδότες, Αθήνα 1956, σελ. 254

D. H. Lawrence, Ο εραστής της λαίδης Τσάτερλυ, μτφρ. Μ. Α. [Μαντώ Αναστασιάδη, μτφρ. από τα γαλλικά, 1η έκδ. Λογοτεχνική και Μορφωτική Εταιρεία 1954], Εκδόσεις Σκαραβαίος, Αθήνα 1961, σελ. 335

David Herbert Lawrence, Lady Chatterley’s Lover, Penguin Books 1960 [1η έκδ. Φλωρεντία 1928], σελ. 440

Who needs a hobby like tennis or philately?
I’ve got a hobby: rereading Lady Chatterley.
Thomas Andrew Lehrer

Τα χόμπι μου, όπως και του πολυτάλαντου –μουσικού, στιχουργού, μαθηματικού– Τόμας Λέερ, επίσης δεν περιλαμβάνουν το τένις ή τον φιλοτελισμό. Ούτε, όμως, το να «ξαναδιαβάζω τη Λαίδη Τσάτερλυ». Τη διάβασα τρεις φορές, ομολογώ, αλλά ήταν μια άλλη, διαφορετική Λαίδη την κάθε φορά!

Η «πρώτη» που διάβασα, με μια πρώιμη εφηβική όρεξη στα τέλη του 1950, ήταν σε μετάφραση Πότη Στρατίκη. Με άπειρα ορθογραφικά λάθη, μα με ερωτικές σκηνές ενθουσιαστικές για τα δεδομένα της εποχής και της ηλικίας. Λίγα χρόνια μετά έσπευσα να διαβάσω και τη μετάφραση της Μ. Α., καθώς στο εξώφυλλο ανέγραφε «έκδοσις πλήρης». Υπήρχαν, πράγματι, πολλά επεισόδια που η άλλη μετάφραση είχε παραλείψει. Συνεχίστε την ανάγνωση του «Πέτρος Μαρτινίδης, Η λαίδη Τσάτερλυ και οι «εραστές» της»