Κωνσταντίνος Κ. Χατούπης, Σπάσματα

Ο όχλος σ’ όλους τους τόπους και σ’ όλες τις εποχές δεν αφουγκράζεται τα κελεύσματα των καιρών γιατί γεννιέται και πεθαίνει μέσα σ’ έναν απερίγραπτο ψόφο που ο ίδιος προκαλεί.

⁕

Όσοι ισχυρίζονται ότι τ’ ανθρώπινο γένος έχει προοδεύσει ηθικά, ξεχνούν ότι η πρόοδος αφορά μόνον στις τεχνικές προσποίησης, απόκρυψης και καμουφλαρίσματος που ‘χει αναπτύξει περίτεχνα ο άνθρωπος.

⁕

Την αλήθεια πρέπει να την τρίβεις σαν το υαλόχαρτο στα μούτρα του άλλου μέχρι να ματώσουν.

⁕

Όσο πιο ψηλά ανεβαίνεις στην όποια ιεραρχία, τόσο πιο δυνατά ακούγεται εκείνη η φωνούλα μέσα σου που σου ζητάει να το βουλώνεις όταν έρχεται η ώρα να πεις την αλήθεια.

⁕

Εντάξει, να μην υβρίζουμε τους θεούς, αλλά κι η μόνη μας έγνοια να ’ναι η λατρεία και το προσκύνημα για να μην μας τιμωρήσουν;

⁕

Εκεί όπου η ιδέα ξεπέφτει σε ιδεολογία, καραδοκεί η απάτη κι η θανάσιμη ιδιοτέλεια.

⁕

Όσοι αναρωτιούνται ποιός είν’ ο σκοπός της ζωής ή ο προορισμός τ’ ανθρώπου, ας αναλογιστούν πρώτα ποιός είν’ ο σκοπός π’ αναρωτιούνται για όλ’ αυτά.

⁕

Καλή η χιλιοειπωμένη και πλέον τετριμμένη παραίνεση σκέψου θετικά, αλλά σ’ ανθρώπους που δεν έχουν μάθει να σκέφτονται καν;

⁕

Όσο περσότερο αναγνωρίζουν τα ταλέντα σου και την αξία σου, τόσο πιο συχνά και πιο έντονα σε μειώνουν για να πείσουν τους εαυτούς τους περί του αντιθέτου.

⁕

Αυτοί που νομίζουν ότι γνωρίζουν, κουράζουν αφόρητα εμάς που πράγματι γνωρίζουμε.

⁕

Η μετριοφροσύνη αρμόζει θαυμάσια σε δύο κατηγορίες ανθρώπων: Στους μέτριους στη διάνοια και στους κρυφούς αλαζόνες.

⁕

Όλ’ η χαμέρπεια κι η νοσηρότητα του ανθρώπινου είδους που δεν δύναται να εκδηλωθή δημόσια, μπορεί να διοχετευτεί και να εκδηλωθεί ασύστολα και πάν’ απ’ όλα χωρίς τύψεις στο «λαμπρό» πεδίο δόξης της πολιτικής. Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο βρίσκεται κι η γεννεσιουργός αιτία της «τέχνης» αυτής. Όλα τ’ άλλα είναι προφάσεις.

⁕

Η αγάπη είν’ η πηγή δύο κακών: της ζήλειας και των περσότερων καβγάδων μεταξύ συζύγων.

⁕

Η ακατάσχετη φλυαρία γεννιέται κι αναπτύσσεται σε κοινωνίες όπου επικρατεί η ανία κι η κενοσπουδία.

⁕

Όταν στην τέχνη της υποκριτικής ο ηθοποιός παίζει κάποιον ρόλο κι όχι τον εαυτό του, θεωρείται αυθεντικός κι αληθινός. Όταν στην τέχνη του ζειν ο άνθρωπος παίζει κάποιον ρόλο κι όχι τον εαυτό του, θεωρείται αναυθεντικός και ψεύτικος.

⁕

Όταν κάνεις κριτική, οφείλεις όχι μόνο να μην υπερτιμάς από αγάπη αλλά και να μην υποτιμάς από μίσος, αδιαφορία, η άγνοια.

⁕

Δεν είν’ πατριώτης όποιος νιώθει ρίγη στ’ άκουσμα του εθνικού ύμνου ή συμμετέχει με θέρμη στις εθνικές γιορτές ή διατυμπανίζει με περηφάνεια την καταγωγή του. Πατριώτης είν’ εκείνος που απ’ αγάπη προς την πατρίδα του τολμά να την επικρίνει για όλες τις απαξίες της και τις κακομοιριές της.

⁕

Τ’ αληθινό μέτρο για έναν δημιουργό είν’ η δύναμή του όχι να τσακίζει τις σαγίτες των επικρίσεων αλλά ν’ αδιαφορεί για τις θωπείες τής κολακείας και του επαίνου.

⁕

Κάθε άνθρωπος θέλει να αισθάνεται ότι υπάρχει έστω κι ένας που τον λυπάται. Αυτός ο οίκτος είν’ η απόλυτη κι ιδανικότερη δικαιολογία για να συνεχίζει κάποιος να συνθλίβεται σαν σκουλήκι κάτ’ απ’ το βάρος τής όποιάς του αδυναμίας.

⁕

Ο κάθε άνθρωπος έχει τον δικό του προσωπικό βούρκο μες στον οποίο κολυμπάει κι εν τέλει βυθίζεται για πάντα. Τη διαφορά την κάνουν οι ελάχιστοι που καταφέρνουν να βγάλουν τ’ άθλιο κεφαλάκι τους για λίγο έξ’ απ’ αυτόν τον βούρκο και να αναπνεύσουν πριν βυθιστούν ξανά. Κι είν’ αυτές οι μικρές στιγμές ανάσας που δικαιώνουν κάπως τ’ ανθρώπινο είδος.

⁕

Δεν υπάρχει ωραιώτερος κι αποτελεσματικώτερος τρόπος να δείξεις την περιφρόνησή σου σ’ έναν άνθρωπο απ’ το να του λες κατάμουτρα την αλήθεια! Κάθε περιφρόνηση που δεν ξεκινάει από τούτο δεν είναι περιφρόνηση.

⁕

Ο βασανιστικώτερος αυτοεγκλωβισμός τ’ ανθρώπινου νου: Να κατασκευάζει θεούς κι ύστερα ν’ αναζητά μ’ αγωνία επιχειρήματα υπέρ η κατά της ύπαρξής τους.

⁕

Ο πραγματικός θάνατος τ’ ανθρώπου έρχεται λίγο πριν τον βιολογικό: Είν’ τ’ άθλια γηρατειά.

⁕

Το εξουσιάζεσθαι ήταν πάντα μια πιο δύσκολη υπόθεση απ’ το εξουσιάζειν γιατί προϋποθέτει ευλαβική προσήλωση σε μια μόνιμη κατάργηση κάθε είδους ζωτικότητας τού εαυτού. Και τούτο είναι πέρα και πάνω απ’ τις δυνατότητες τής ανθρώπινης φύσης.

⁕

Όπως τον άνθρωπο που θαυμάζετε δεν πρέπει να τον ερωτευτείτε, όμοια και τον μεγάλο σας έρωτα μην καταδεχτείτε ποτέ να τον κάνετε γάμο.

⁕

Οι μεγάλοι δεν μπαίνουν σε κουτάκια ή σε σχήματα. Μόνον οι μικροί. Εξ ου κι η πληκτική ομοιομορφία των ανθρώπινων κοινωνιών.

⁕

Η προσέγγιση τής πραγματικότητας μέσω του θυμικού και μόνον ήταν πάντα βολική· βολική για δύο κατηγορίες ανθρώπων: γι’ αυτούς που φοβούνται να διαψεύδονται απ’ τα πράγματα και γι’ αυτούς που έχουν μάθει να το βάζουν στα πόδια μπροστά στην αλήθεια· δηλαδή για τους περσότερους.

⁕

Η ηδονή, απ’ όπου κι αν προέρχεται, είναι πάντα καλοδεχούμενη. Ακόμα κι αν η πηγή της είναι το ίδιο το ψέμμα. Το παράδοξο βέβαια είν’ ότι όσο περσότερο αποκτούμε συνείδηση αυτού του γεγονότος τόσο μεγαλώνει η ηδονή τούτη μέσα μας και γίνεται πιο γλυκιά και τόσο πιο συχνά αναζητούμε ν’ ακούμε ψέμματα ή γυρεύουμε τέτοιου είδους αναυθεντικές πηγές για να ξεδιψάσουμε τάχα.

⁕

Οι κοινοί άνθρωποι, δηλαδή ο πολύς κόσμος, διακρίνονται από μια έντονη ηθική εγρήγορση. Αυτή η ηθική υπερευαισθησία, όπως την αποκαλώ εγώ, λειτουργεί μέσα τους σαν ένας μικρός βασανιστής έτοιμος να τους μαστιγώσει αλύπητα και να τους επαναφέρει στην καθημερινή τους ανοησία κάθε φορά που θα τολμούν να βλέπουν με το ηλίθιο βλέμμα τής αγελάδας τους εαυτούς τους ως παράγοντες ρήξης ή τομής στην ζωή. Γι’ αυτό κι ο κίνδυνος απ’ αυτούς θα ’ναι πάντα μικρός ως ανύπαρκτος.

⁕

Ο μοναδικός ορισμός τής ενηλικίωσης που αποδέχομαι είν’ ο ακόλουθος: Μία διαδικασία σταδιακής αποστράγγισης τριών ζωτικών πραγμάτων· της φαντασίας, του αυθορμητισμού και της αθωότητας.

⁕

Η ανθρωπότητα άρχισε να κοιλιέται μες στο έλος των δημοσίων σχέσεων απ’ την στιγμή που υποβίβασε όλων των ειδών τις ανθρώπινες επαφές σ’ αλισβερίσι κι επέτρεψε στο συμφέρον να ψευτίσει την ίδια την ύπαρξη.

⁕

Οι διάφοροι ανόητοι χριστιανομαθείς εκλαμβάνουν τη σιγή ορισμένων ιδιοφυιών, αναφορικά με τα έκτακτα επιτεύγματά τους, ως μετριοφροσύνη ή ταπεινότητα. Τους διαφεύγει, όμως, ότι η σιγή αυτή μπορεί να οφείλεται στην άμυνα που ’χουν αναπτύξει μέσα τους απέναντι σ’ ανθρώπους έτοιμους να τους μειώσουν και να τους επικρίνουν λόγω αμορφωσιάς, ζηλοφθονίας ή κι εμπάθειας.

⁕

Το μεγαλύτερο κακό που σου κάνει ο έρωτας είν’ ότι δεν προλαβαίνει να ξεθυμάνει και, χωρίς να το καταλάβεις, έχεις βρεθεί παντρεμένος.

⁕

Το μίσος είναι δύναμη ανυψωτική. Αν θέλεις να σημειώσεις έκτακτα επιτεύγματα πρέπει να μισήσεις όλα εκείνα τα πράγματα που σε γειώνουν. Όλα εκείνα τα καθηλωτικά που επιβάλλει ο εαυτός σου ή οι άλλοι σε σένα. Επομένως, οφείλεις να μισήσεις τον κακό εαυτό σου ή τους επίβουλους άλλους που σε περιτριγυρίζουν. Υπό την έννοια αυτή το μίσος είναι δύναμη απελευθερωτική και μόνον όσοι αποτινάζουν την ηθική απ’ το μίσος (και τις αντίστοιχες τύψεις απ’ τον εαυτό τους) προετοιμάζονται για τις ψηλές κορφές.

⁕

Ακόμα κι οι ψυχές που ’χουν στήθια τρικυμισμένα επιθυμούν να βρουν κάποτε αναπαημό απ’ το αέναο, και γιαυτό οδυνηρό, στριφογύρισμά τους. Όμως, η μοίρα τους δεν είν’ οι τέσσερις τοίχοι, αλλά οι απεραντοσύνες κι οι μακρινοί ορίζοντες. Η έντονη ανάγκη για ξαπόσταμα νεκρώνεται σ’ αυτές τις ψυχές καθώς η φοβερή αγωνία τους τις μαστιγώνει μέρα-νύχτα.

⁕

Ο έρωτας είν’ ένα παιχνίδι εξουσίας. Το μυστικό του κρύβεται ακριβώς σε τούτο: Ποιός απ’ τους δύο θα κυριεύσει πάνω στον άλλο. Και μέσα σ’ αυτό το παιχνίδι αναρωτιέται κανείς· απαντέχει ο ένας τον άλλο γιατί τον τρέμει; ή τον τρέμει επειδή τον απαντέχει;

⁕

Δάσκαλος που ’χει την απαίτηση οι μαθητές του ν’ αξιολογούνται απ’ αυτόν, ενώ δεν δέχεται ν’ αξιολογηθεί ο ίδιος, απλώς υποκρίνεται.

⁕

Η πάσα ελπίδα εισάγει το αβέβαιον κι η αβεβαιότητα παιδεύει.

⁕

Οι πιο ουσιαστικοί δάσκαλοι βρίσκονται εκτός εκπαιδευτικού συστήματος, εκτός συστήματος γενικότερα. Γιατί πως είναι δυνατόν ν’ αγαπήσεις τα γράμματα και τις επιστήμες όταν στις διδάσκει ένας καθηγητάκος που κάνει την ίδια ακριβώς δουλειά επί τριάντα χρόνια και χωρίς απολύτως καμμία προοπτική;

⁕

Οι ψευτοεπαναστάτες όλων των εποχών δίνουν τα πάντα για να γίνουν τελικώς ίσα κι όμοια μ’ αυτούς που ανατρέπουν (κι ας υποστηρίζουν τ’ αντίθετο!). Ωστόσο καλά θά ’καναν να το ξανασκεφτούν, γιατί εκτός απ’ την δύναμη και την εξουσία κληρονομούν απ’ τους προκατόχους τους (και τάχα αντιπάλους τους) και κάτι βασανιστικό: τον φόβο τής δολοφονίας, της προδοσίας και της αντεπανάστασης.

⁕

Εν’ απ’ τα μεγάλα βασανιστήρια που προκύπτουν απ’ την κατοχή πάσας μορφής θώκων είν’ ότ’ είσαι υποχρεωμένος καθημερνώς να συνομιλείς και με «μύγες».

⁕

Ο καθείς μπορεί να γίνει η εξαίρεση σ’ αυτόν τον κόσμο. Φτάνει ν’ αψηφά τον κανόνα.

⁕

Οι χαμένοι κ’ οι τελειωμένοι στη ζωή μοιάζουν με ναυάγια που συνήθως δεν έχουν την αξιοπρέπεια να πάνε στον πάτο.

⁕

Η εμμονή στους ορισμούς δεν αφήνει το πνεύμα ν’ απλωθεί γιατί ο κάθε ορισμός περιχαρακώνει τ’ οριζόμενο κι έτσι στενεύει τη θέασή του απ’ αυτό το πνεύμα.

⁕

Η πολλή γραμματική και το συντακτικό μου ξέμαθε τη γλώσσα.

⁕

Προτιμώ έναν εσταυρωμένο φιλάνθρωπο από έναν αναστημένο θεάνθρωπο.