Χαρά Νικολακοπούλου, Στα γεωγραφικά τοπία της ύπαρξης

Κατερίνα Λιάτζουρα, Κρεμμυδαποθήκη εκδ. Βακχικόν 2020

✤

«….ανοιξιάτικος χείμαρρος ξεχύθηκε η ευχή, να μην τελειώσει το ταξίδι της προσμονής, μα τώρα εξαρχής να ξεκινήσει.»

Απρόσμενη καταβύθιση στη μαγεία των λέξεων αποτελεί η καινούρια ποιητική συλλογή της Κατερίνας Λιάτζουρα. Πρόκειται για ένα βιβλίο έκπληξη που περιλαμβάνει τριάντα ένα πεζολογικά ποιήματα ή πεζοποιήματα, εφόσον δεν διαθέτουν το διακριτό χαρακτηριστικό του διαχωρισμού σε στίχους.

ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΠΙΤΙ (απόσπασμα)

Γυναίκα είμαι που άφησε τα μαλλιά να μακραίνουν, αυτά που δίνουν όγκο στα μυαλά δήθεν να καλύψουν της αμηχανίας την αντίδραση πως στα Άγια Νερά του Προδρόμου του Βαπτιστή του Σωτήρη, Μαρία με βάφτισε και όχι Κατερίνα. Και ναι, έργα εκθέτω που δεν αναζήτησες να δεις¨ και ναι, είμαι η οικοδέσποινα απόψε και θα σε ξεναγήσω στα Κόκκινα Σπίτια και στα μαύρα της ψυχής.

Ο θάνατος σε όλη την παγερή του μεγαλοπρέπεια είναι το θέμα με το οποίο επιλέγει να ανοίξει τη συλλογή η ποιήτρια σε μια αφιέρωση στη μνήμη της γιαγιάς της. Το τέλος αλλά και το ξεκίνημα της ζωής με όλη την τρυφερότητα αλλά και λεξιλογικές επιλογές αντιποιητικές κι ασύμβατες. «Ποια από τις δυο μας πεθαίνει; Το χώμα μυρίζει μούχλα. Καιρό είχε να αεριστεί. Να που ήρθε η ώρα. Για όλα έρχεται η γαμημένη η ώρα. Τα κοράκια δεν βλέπουν την ώρα να αποδημήσουν. Το Πήλιο φόρεσε τα γιορτινά του.»

Πεζοποιήματα λοιπόν- θραύσματα μιας όχι ξεχασμένης παιδικότητας αλλά και μια επώδυνης ενηλικίωσης που αφηγούνται μια ιστορία ή μάλλον τον μακρινό απόηχο μιας ιστορίας όπως την έχει τεμαχίσει σε άτακτα κομμάτια η μνήμη.

Και πανταχού παρούσα η Εύβοια, τόπος διαμονής της ποιήτριας, η Χαλκίδα, η μεγάλη γέφυρα, ο λόφος του Καράμπαμπα όπου φύτεψε τον πλάτανο της προσδοκίας, το λιμεναρχείο Χαλκίδας, η οδός Αβάντων, το κόκκινο σπίτι, αλλά και η Στουτγκάρδη και η Χιλιαδού, η Αρτάκη, το Κάβο Ντόρο. Όπως όμως θα διαπιστώσει σύντομα ο αναγνώστης, όλες οι τοπιογραφικές αναφορές λειτουργούν περισσότερο ως προσχήματα αφού μεταστοιχειώνονται σε ονειρικά πλέγματα, σε μια γιορτή/έκρηξη της νοσταλγίας, των αισθήσεων, των παραισθήσεων και των ψευδαισθήσεων του ποιητικού υποκειμένου. Κάθε στάση κι ένας τόπος αλληγορικός, κι ένας σταθμός όπου βυθίζεται ηδονικά και ονειρικά σε προσμονές ατέρμονες, σε λαχτάρες ανεκπλήρωτες, σε μια διαρκή διαπάλη του ποιητικού υποκειμένου να υπερβεί τα γήινα όριά και να αντιπαλέψει τον κοσμικό χωροχρόνο, να αναληφθεί σε σφαίρες συνειδησιακές και υπερκόσμιες.

Με φράσεις και εκφράσεις ρωμαλέες, στιβαρές και με ύφος που έχει αποκομίσει πολλά από τον υπερρεαλισμό και με αναφορές στο θεϊκό / προμηθεϊκό μαρτύριο, δίνεται ο αγώνας του ανθρώπου για αυτοπραγμάτωση, η αδυσώπητη πάλη του με τον εαυτό του, με τα σπαρακτικά τραύματα της ζήσης που πονάνε και ματώνουν, ωστόσο δεν παύει να αποζητά το μαρτύριο ως έσχατη λύτρωση. «Απαιτώ από εσάς, απαίσια πλάσματα του δάσους, ερινύες της ψυχής μου, το αγκάθινο στεφάνι. Θέλω να γαληνέψω.»

Αλλού, καρέ καρέ με θαυμάσια ‘φωτογραφική απεικόνιση’ δίνεται το πλησίασμα των ερώτων με λιτό αποδραματοποιημένο τρόπο. «Λίγες σπιθαμές μακριά, δυο παλάμες απόσταση, η αγάπη άρχισε να ανθίζει.»

Οι φωτογραφικού τύπου τεχνικές όμως είναι εμφανέστατες και σε άλλα κείμενα του βιβλίου, προσδίδοντας τρισδιάστατη αίσθηση και αισθητική, εφόσον εμπλουτίζουν το κείμενο με συναισθήματα και αισθήσεις «Σφίξιμο στο στομάχι, ψιλόβροχο, μυρωδιά χώματος, καταχνιά ένωσαν ουρανό με θάλασσα και θόλωσαν. Γνώριμη προβλήτα, δυο φιγούρες ψαρεύουν, βραχάκια, πουλιά μαύρα στίγματα, μικρές λευκές ανάσες ζωής.»

Σκηνικά για ταινίες μικρού μήκους στήνει η ποιήτρια που αφουγκράζεται με άπειρη ευαισθησία κάθε χτύπο, ήχο, γδούπο της ανθρώπινης ψυχής. Ιμπεσσιονιστικού τύπου φωτογραφίες- αγαπημένη ασχολία της ποιήτριας άλλωστε- όπου κυριαρχεί η αίσθηση, η αυταπάτη, το πλάνο μειδίαμα του χρόνου, το αέρινο πέπλο των φαντασιώσεων.

Πανταχού παρόν το ονειρικό στοιχείο. Όλα μπλέκονται και συμπλέκονται αδιάρρηκτα και αυθαίρετα, όμως τόσο αυτονόητα: παραμυθιακά αρχέτυπα, κάρδα κορνιζαρισμένα, τόποι περπατημένοι, αισθήσεις, μυρωδιές και αναμνήσεις, ερωτικά σκιρτήματα και μια παλιά αποθήκη σε δυνητικό μέλλοντα. Είναι σήμερα αχούρι αλλά θα μπορούσε να ήταν τελείως διαφορετική. Αν. Το μεγάλο Αν της αναποφασιστικότητας, που ταλανίζει γενιές ανθρώπων από την εποχή του Άμλετ και ακόμη παλιότερα.