στάχτες

Νίκος Μυλόπουλος, Θερίσματα ζωής και ερώτων, Ποιήματα, Nikos Mylopoulos Lebens und Liebesernten, Gedichte, Μετάφραση Κατερίνα Λιάτζουρα. Εκδόσεις Στίξις

«Ο μικρός άνθρωπος με τα αδύναμα και τρωτά του σημεία»

Η παρούσα δίγλωσση έκδοση, περιέχει 24 ποιήματα από οχτώ συλλογές και 10 τετράστιχα από παλαιότερες συλλογές του Ν. Μυλόπουλου. Η Κατερίνα Λιάτζουρα ανθολογεί το έργο του πολυγραφότατου  Ν. Μυλόπουλου μεταφράζοντάς το στη γερμανική γλώσσα σε μία ευτυχή συνάντηση που τιτλοφορείται ως «Θερίσματα ζωής και ερώτων». Η εισαγωγή του Γιώργου Ρούσκα,, με τίτλο «Προοικονομίας το εύλογον», αναδεικνύει το έργο του Ν. Μυλόπουλου παρουσιάζοντάς το με μεστή οικονομία, καθώς φωτίζει τις επιρροές του, τη γλώσσα και την τεχνική του: «Οπλισμένος με στόφα ποιητική, γνώση στέρεη της γλώσσας, αχαλίνωτη φαντασία, λυρισμό παλαιότερων εποχών  με τον οποίο ως  «ερασιτέχνης ακροβάτης» (τίτλος του τελευταίου του βιβλίου) ακροβατεί πάνω στο τεντωμένο σχοινί ενός ακριβοδίκαιου ρεαλισμού, προχωρά με σουρεαλιστική εξάρτυση να πατήσει την άλλη πλευρά, τη φωτισμένη με φωτοβολταϊκούς προβολείς ανθρωπιάς.» Ο Γιώργος Ρούσκας δανείζεται στίχους από το σύνολο των μεταφρασμένων ποιημάτων, και διανύει τον κύκλο οχτώ ποιητικών συλλογών, αρχής γενομένης της ποιητικής συλλογής «Πενήντα τρία», από τις  εκδ. Μεταίχμιο, 2004, με την οποία και τελείωνει την παρουσίασή του. 

Ο επίλογος την έκδοσης ανήκει στην πένα της Κατερίνας Λιάτζουρα, η οποία αναφέρεται από τον Γιώργο Ρούσκα ως «μαστόρισσα», εξαίροντας το μεταφραστικό της έργο, αλλά και τις «περγαμηνές» της, ως φιλόλογο της Γερμανικής γλώσσας, μεταφράστρια, ποιήτρια και συγγραφέα. Ο Γ. Ρούσκας, σοφά, τοποθετεί τις λέξεις που ένωσαν τους δύο δημιουργούς σε τούτη την έκδοση σε ένα λογοτεχνικό όλον, ένα αρμονικό, ιδεατό σύμπαν, όπως αυτό αρμόζει στην τέχνη και όπως ανάγεται από την ποίηση του Μυλόπουλου, επιχειρώντας να συγκροτήσουν «ένα άλλο, αντίστοιχο λεκτικό “εμείς”». 

Ο τίτλοι «Πενήντα τρία» και «Φόβοι» (σ.18-21) σηματοδοτούν θεματικά την επιλογή των ποιημάτων, σημαίνοντας την έναρξη της αναδρομής. Το ποιητικό υποκείμενο «εξομολογείται» και η υπαρξιακή καταβύθιση  οδηγεί στην ωριμότητα, μέσω υπερρεαλιστικών εικόνων για να καταλήξει σε μια ρεαλιστική διαπίστωση: «Θέλει κουράγιο να ξεπεζέψεις απ’ το όνειρο/ξεθωριασμένα χείλια να φιλήσεις.» Σε αντιδιαστολή, οι Φόβοι περιγράφουν την ελπίδα, επιμένουν στο αύριο, εξαίρουν τον γενέθλιο τόπο καθώς γκρεμίζονται στο υγρό γαλάζιο που τους περιβάλει. Οι βράχοι και οι φόβοι σκληροί σαν πέτρα απορρίπτονται στο πέλαγος και η ύπαρξη εξαγνίζεται: «Είναι ντροπή στα μέρη μας/ Σα θα ’ρθει τα’ άλλο καλοκαίρι/Να μην έχεις να ρίξεις/Φόβους στη θάλασσα».*

Η ανθολόγηση συνεχίζεται με δύο τίτλους «Νεκρή Στρατιά» και «Θάλασσα είναι», από την ποιητική συλλογή «Οι Εραστές πάντα σιωπούν»** . Ο έρωτας, η θάλασσα και η ιδιαίτερη πατρίδα είναι ο φυσικός καμβάς όπου η ρεαλιστική απεικόνιση της ζωής κεντά με αδρές βελονιές τον πολύχρωμο διάκοσμο του ποιητικού σύμπαντος του Μυλόπουλου και η απόδοσή του σε μια άλλη γλώσσα από την Κ. Λιάτζουρα επιβεβαιώνει τη συνθετότητά του. 

Καθώς εκτείνονται χρονολογικά και ανθολογούνται οι συλλογές του Ν. Μυλόπουλου, ο ποιητικός καμβάς του ποιητή διαμορφώνεται και αναδεικνύονται οι επιρροές του, όπως η ερωτική μελαγχολία, και το απέραντο γαλάζιο της ποίησης του Σεφέρη, οι υπαινικτικές ψυχαναλυτικές επιρροές που δέχεται από αντίστοιχα αναγνώσματα, η ελπίδα για το αύριο που διαχωρίζει τη νεοτερική ποίηση από τη μελαγχολία του Καρυωτάκη.

Έτσι το ποιητικό υποκείμενο, από το «Γέλιο πικρό»*** (σ.38) διανύοντας στάδια μελαγχολικά, σκαρφαλώνει στον «Μύτικα» (σ.46)**** και επιβεβαιώνει την εναλλαγή των εποχών και τη σημαντότητα του χρόνου στο ποιητικό του σύμπαν. Τα σύμβολα σπάνε και απελευθερώνεται η ψυχή. Το τέλος του θέρους δεν σηματοδοτεί πάντα για τον ποιητή τον μαρασμό της ύπαρξης, καθώς η σάρκα μετατρέπεται σε «τρεχαντήρι» που πλέει ελεύθερα για να δραπετεύσουν οι καρδιές, «Ο χρόνος τότε έφερνε τα πάντα στο φως/Κι ο έρωτας τραγούδι μακρινό σαν παραλήρημα.» 

Οι χρόνος για τον ποιητή αποτελεί βασικό στοιχείο της υπαρξιακής του περιπλάνησης, καθώς έρωτας, σάρκα, θάνατος και καθημερινότητα εμπλέκονται με στόχο την πνευματική ανύψωση, «Καθώς η ρόδα γυρίζει αδιάκοπα μαζί με τη γη και τη σκέψη/Ήρθε η ώρα ένα βήμα να τολμήσουμε αδοκίμαστο στο πλάι…» (σ.54).***** Παρόλο που η φθορά που επιφέρει ο χρόνος επιτελείται, το ποιητικό υποκείμενο επιδιώκει την απόδραση σε ένα αύριο όπου η ύλη μετουσιώνεται σε πνεύμα και η ψυχή αντιγράφει την ελαφρότητα τού είναι της, καθώς «εγκαταλείπει» σε κάθε ευκαιρία τα εγκόσμια. «Έξω ο Βαρδάρης σαρώνει ανθρώπους, πάθη κι αισθήματα/Το θνησιγενές μετατρέποντας σε ερωτόβιο.»****** (σ.62) Γι’ αυτές τις μικρές αποδράσεις μιλάει η ποίηση του Μυλόπουλου και οι λέξεις του φορούν συχνά φτερά και το υδάτινο στοιχείο, πότε ποταμός και πότε θάλασσα, μεταναστεύει την ταξιδιωτική ιδιότητα, με τον αέρα να εγγράφει στις, κάθε είδους μορφές ζωής, το μήνυμα «δεν τελειώσαμε ακόμη». (σ.50)******* 

 «Και οι λέξεις…/Αμέτρητες μικρές ερωμένες/Που σκοτώνουν αλύπητα/ Σαν τις χαϊδέψεις.» (σ. 66). ********

Οι λέξεις αφορούν βαθιά τον ποιητή, μ’ αυτές φοβάται τον χρόνο, τη φθορά που επιφέρει αυτός, αυτές χωρούν – φορούν τον έρωτα, αυτές τον ταξιδεύουν, σ’ αυτές ελπίζει, «Πριν ο ομφαλός αλλάξει σχήμα/Άσε τα μικρά θαύματα/να φωτίζουν βασανιστικά/Το ανεκπλήρωτο.» (σ.68)._*********

✳︎
_______________
* Από τη συλλογή «Δύο παράθυρα με κιμωλία». Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2004
**  Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2007
*** Από τη συλλογή «Το τέλος της περιπλάνησης», Εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2015
**** Από τη συλλογή «Όπως η θάλασσα και το αύριο», Εκδόσεις των Φίλων, 2019
***** ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΕΥΘΕΙΑ, από τη συλλογή «Ερασιτέχνης σχοινοβάτης», Εκδόσεις των Φίλων, 2021
******  ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΛΟΓΧΕΣ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΥ, ό.π.
******* Η ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΦΑΙΡΕΣΗΣ, από τη συλλογή «Ο κλήρος του ανεκπλήρωτου», ό.π.
******** ΤΕΤΡΑΣΤΙΧΑ ΑΠΟ ΠΑΛΙΕΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ
********* ό.π.

*

©Κατερίνα Ι. Παπαδημητρίου

❀