Σήμερα, 18 Νοεμβρίου, συμπληρώνονται 100 χρόνια από τον θάνατο ενός από τους μεγαλύτερους συγγραφείς παγκοσμίως: Ο Βαλαντέν Λουί Ζωρζ Εζέν Μαρσέλ Προυστ (1871/18 Νοεμβρίου 1922) ήταν Γάλλος συγγραφέας, δοκιμιογράφος και κριτικός. Το «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» θεωρείται το πιο τέλειο, μέχρι στιγμής, αυτοβιογραφικό κείμενο. Αντί άλλου σχολίου θα μεταφέρω εδώ ένα μικρό απόσπασμα από ανέκδοτο άρθρο του, που δημοσιεύθηκε στο τρέχον ΔΕΝΤΡΟ (Νο 236-237):

Ο θάνατος των καθεδρικών

(Το σπάνιο αυτό κείμενο «La mort des cathedrals» γράφτηκε με αφορμή το «Σχέδιο νόμου Μπριάν» (1904), το οποίο αναγνώριζε ισοτιμία μεταξύ Κράτους και Εκκλησίας. Δημοσιεύτηκε αρχικά στη «Φιγκαρό», στις 16 Αυγούστου 1904, και συμπεριελήφθη από τον Προυστ το 1919 στη συλλογή «Pastiches et melanges»)

«Ας υποθέσουμε για ένα λεπτό ότι ο καθολικισμός έχει εκλείψει, μαζί και οι παραδόσεις της λατρείας του. Ότι μόνον οι καθεδρικοί ναοί έχουν μείνει, μνημεία ακατανόητα μιας ξεχασμένης πίστης, αποξενωμένοι και σιωπηλοί. Σε κάποιους από αυτούς αρχίζουν ξανά να τελούνται οι παλιές λειτουργίες, για τις οποίες είχαν κατασκευαστεί οι καθεδρικοί ναοί […] και καταφθάνουν ειδικοί να τις μελετήσουν. Έτσι, καλλιτέχνες γοητευμένοι από το όνειρο να δώσουν στιγμιαία πάλι ζωή σ’ αυτούς τους μεγάλους ναούς, τους μέχρι τότε σιωπηλούς, θέλουν να επαναλάβουν για μία ώρα την αναπαράσταση του μυστηριώδους δράματος που λάμβανε κάποτε χώρα ανάμεσα σε ψαλμούς και θυμιάματα. Να επαναλάβουν, με δύο λόγια, αυτό που είχε συμβεί με το θέατρο Ντ Οράνζ και τις αρχαίες τραγωδίες. Σίγουρα η κυβέρνηση δεν θα παραλείψει να χορηγήσει αυτήν την προσπάθεια. Ό,τι έπραξε για τα ρωμαϊκά ερείπια θα το κάνει και για τα γαλλικά μνημεία, γι’ αυτούς τους καθεδρικούς που είναι η υψηλότερη και πιο πρωτότυπη έκφραση της γαλλικής ιδιοφυΐας. Να λοιπόν που ορισμένοι μελετητές μπόρεσαν να βρουν το χαμένο νόημα των καθεδρικών: τα αγάλματα και τα βιτρό ξαναζωντανεύουν, μια μυστηριώδης μυρωδιά πλανάται μέσα στο ναό, όπου αναπαρίσταται το θείο δράμα και ο καθεδρικός ξαναρχίζει να άδει. Η κυβέρνηση επιδοτεί ορθά, για ιδιαίτερους λόγους, και γενναιότερα από ό,τι το θέατρο Ντ Οράνζ, την Οπερά Κομίκ και την Όπερα, την αναγέννηση των καθολικών λειτουργιών, με το ιστορικό, κοινωνικό, πλαστικό και μουσικό ενδιαφέρον, την ομορφιά του οποίου μόνον ο Βάγκνερ προσέγγισε και τη μιμήθηκε στον Πάρσιφαλ. […]»

Μετάφραση: ΦΑΝΗ ΜΟΥΡΙΚΗ

*

[Ευχαριστίες στον Τάσο Γουδέλη

❦