στάχτες

To Θέατρο και η σχέση του με τις άλλες τέχνες

«Το άτοπον της υποκριτικής» —Στ΄ Μέρος

 

Τεχνικοί και ηθοποιοί στο θεάτρο 1985-1989 μία μικρή αποκάλυψη

1985   «Αθήνα – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» με πρωτοβουλία της  τότε Υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη η «Ορέστεια» του Αισχύλου σε σκηνοθεσία του Πήτερ Στάιν (Peter Stein)από της  Σαουμπίνε  στο Νταμάρι της Πετρούπολης (8 -9 ώρες). Ίσως η πρώτη μαραθώνια παράσταση στην Αθήνα και στην Ελλάδα.

Γνώρισα την δουλειά του Peter Stein  σε εκείνη  την μαραθώνια παράσταση  στην Πετρούπολή. Είχα πάει νωρίς  πολύ νωρίς  για  να  ευχαριστηθώ  την όλη προετοιμασία. Δεν άνοιξαν το θέατρο  πολύ  νωρίς  όπως θα  ήθελα, αλλά αρκετά  νωρίς, για να είναι το θέατρο άδειο όταν μπήκα  και κάθισα σε κάποιο σημείο προς το κέντρο  του θεάτρου, με μόνο  τον  Peter Stein  να είναι ανάμεσα στις κερκίδες και να επιβλέπει όρθιος. Οι τεχνικοί της schaubuehne μαζί με έλληνες τεχνικούς, στην σκηνή  που τότε  στηνόταν και οι ηθοποιοί να μπαινοβγαίνουν αραιά και που.

Ο Μίνως Βολανάκης   επίσης  εκεί,  πότε μιλούσε με τον   Peter Stein   πότε  μακριά  καθισμένος, παρακολουθούσε επίσης. Μέχρι να αρχίσει  να έρχεται ο κόσμος σιγά σιγά και να ξεκινήσει η παράσταση αργότερα, πέρασε πολύ ώρα   και έτσι με αυτό το σκηνικό- το άδειο θέατρο – και  το πολύ  τέσσερεις ανθρώπους ανάμεσα τους και εγώ, παρακολούθησα  τις προετοιμασίες με μεγάλη  προσοχή και συγκίνηση. Η Ορέστεια του Αισχύλου δουλευόταν από τον Peter Stein στην schaubuehne από το 1974.

Μετά την παράσταση αυτή  και μετά το πρώτο  ταξίδι μου στο  Βερολίνο το ‘89   που ξαναείδα παράσταση του Peter Stein    αυτήν την φορά  στην  μόνιμη στέγη της schaubuehne σε κλειστό θέατρο, προέκυψε ακόμη ένα  σημαντικό γεγονός  και δημιούργησε το ενδιαφέρον μου για να ασχοληθώ περισσότερο με τον συγκεκριμένο γερμανό σκηνοθέτη, άλλη   μία σχέση που με έφερε πιο κοντά  στην  δουλειά του. Ήταν η συμμετοχή  μου σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα- που εγώ τότε ως νεαρή ηθοποιός  συμμετείχα, με δασκάλα, την Μίρκα Γεμεντζάκη. Η Μίρκα υπήρξε συνεργάτης του  Peter Stein  στην schaubuehne αφού για κάποια χρόνια δίδασκε φωνολογία ( τεχνική φωνής)  στους ηθοποιούς του   και έλαβε μέρος  στην προετοιμασία των ηθοποιών για την Ορέστεια όπου συμμετείχε και η ίδια αρχικά.

Με την συγκλονιστική Ορέστεια εκ Γερμανίας κλείνει και ο δεύτερος κύκλος της ζωής της Μίρκας. Κατά τη διάρκεια αυτής της β΄ περιόδου, η Μίρκα γυρίζει τον κόσμο πρώτα με την χορωδία της συμφωνικής ορχήστρας του Βερολίνου και σε συνέχεια με την Σαουμπίνε. Πιστή εργάτρια δούλευε με τα δύσκολα σώματα των Γερμανών ηθοποιών, ήρθε σ’ επαφή με τα ρεύματα της εποχής της, ολοκληρώνει τις έρευνές της και συμβάλλει με τον δικό της τρόπο στη διαμόρφωση των θεατρικών πραγμάτων στην Ευρώπη στη δεκαετία ’70 – ’80.

…«μπαίνοντας το ’81 στη Σαουμπίνε κατάλαβα πως έπρεπε να φύγω. Εμένα μου πήγαινε η Σαουμπίνε του ’70. Οι δυσκολίες τότε ήταν τραγικές, το πνεύμα, όμως που επικρατούσε ήταν αυτό που εγώ λέω δημιουργικό. Όταν όλο το περιβάλλον του θεάτρου είναι τόσο αναπαυτικό, τόσο εύκολα αρχίζει πια να λείπει το πνεύμα της δημιουργίας, τότε το θέατρο πεθαίνει …..».

Όλη αυτή  η εισαγωγή είναι για να πω δύο  στοιχεία μόνο  αποκαλυπτικά για μένα, που  αφορούν    την τέχνη σε όποια μορφή και αν εμφανίζεται και  στο κείμενο  αυτό, για ην τέχνη του θεά

«Το άτοπον της υποκριτικής»
Και  έτσι προέκυψε η αποκάλυψη. Καθώς λοιπόν παρατηρούσα τις εργασίες του έκαναν, οι τεχνικοί  θαύμασα  τα σώμα τους, πως  κινούνταν  σε αυτόν τον  τεράστιο χώρο, πως λειτουργούσε  το σώμα  με χάρη, τον ρυθμό, την  ακρίβεια σε ότι  έκαναν πως μετέφεραν με ελαφράδα, πως  συναρμολογούσαν τα διάφορα υλικά συγκεντρωμένοι και το μυαλό μου έτρεχε  στην τέχνη των ηθοποιών, θυμήθηκα – τις Μαριονέτες του Κλάιστ ( Οι μαριονέτες / Kleist, Heinrich von  ) πως στερέωναν,  πως οι ίδιοι πρώτα με τα σώματά τους  έγραφαν  την παράσταση πριν από την παρουσία των ηθοποιών.

Το ‘93 που έχτισα το σπίτι μου  στην Κέα και το παρακολούθησα σε κάθε στάδιο,  τον ίδιο θαυμασμό  ένοιωσα για τους κτίστες,  τους μάστορες   έτσι και  εκεί- τότε,   πριν αρχίσει η παράσταση   είχα  πάρει ένα μάθημα από τα λίγα που μόνο μόνοι μας  μπορούμε να  διαδεχτούμε, αν  έχουμε τα μάτια και την όρεξη να δούμε πραγματικά γύρω μας.

Οι ηθοποιοί που λειτούργησαν μετά στο έργο  ήταν για μένα η συνέχεια των σωμάτων των τεχνικών, των μαστόρων, τόσο  έντιμοι, ακριβείς και  με χάρη  ήσαν, χωρίς  ίχνος  υποκριτικής  κατάστασης ( άτομα εμπλέκεται η υποκριτική του θεάτρου  και διαφορετικά θα έπρεπε να ονομαστεί)  εκτελεστές με γεμάτες τις αποσκευές τους, δίχως όμως  να τις επιδεικνύουν, με έναν απόλυτα πειθαρχημένο τρόπο-  μια δουλειά, που πρακτικά, έθετε τα όρια της θεατρικής τέχνης.

Και τώρα ακόμη που έχει  περάσει τόσος  καιρός έχουν μείνει ανεξίτηλα στην μνήμη μου τα  στοιχεία που προανέφερα και που σταλθήκαν αποκαλυπτικά
Θα επανέλθω σε όλο αυτό το θέμα.

Παραθέτω εδώ  την ιστοσελίδα  https://www.fractalart.gr/mirka-gemetzaki/ που μπορείτε να διαβάσετε όλη  την συνέντευξη με  τη Μίρκα Γεμεντζάκη.

*

©Μαρίας Πανούτσου

*
Βοηθήματα
https://archive.ert.gr/100423/
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%AD%CF%84%CE%B5%CF%81_%CE%A3%CF%84%CE%AC%CE%B9%CE%BD
https://www.schaubuehne.de/en/start/index.html
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CE%BF_%CE%93%CE%BA%CE%B1%CE%BD%CF%84%CF%82
https://de.wikipedia.org/wiki/Edith_Clever

 

 

Διαβάστε ὀλα κείμενα της Μαρίας Πανούτσου →