στάχτες

Μετάφραση: Σωτήρης Σουλιώτης, εκδόσεις Ποταμός

❇︎

Η ιστορία του γάμου αυτού δεν μοιάζει με καμία άλλη. H εικόνα στο εξώφυλλο προϊδεάζει τον αναγνώστη. Το ποτήρι με τις δύο οδοντόβουρτσες έχει πέσει, οι ισορροπίες της συμβίωσης έχουν διαταραχθεί και  το παιχνίδι των προκλήσεων που βάζει ο θεσμός έχει χαθεί. Ο Gulliksen όμως βρίσκεται ένα βήμα μπροστά από κάθε στερεότυπο καθώς εμβαθύνει τόσο στην ευάλωτη  πλευρά όσο και στη μειονεκτική  θέση που ενδέχεται να βρεθεί πρωτίστως ο αφηγητής, ο άνδρας. Με τόλμη και μυθοπλαστική δεινότητα ακολουθεί βήμα το βήμα τη σκοτεινή πορεία του μυαλού, ενώ με ανατροπές και γλαφυρές εικόνες, με τη διεισδυτική ματιά που απαιτείται, απογυμνώνει τον ψυχισμό για να τον παραδώσει σπαρακτικό στον αναγνώστη.

Το ζευγάρι των Νορβηγών έχει  όλες τις προϋποθέσεις της αρμονικής συνύπαρξης. Ο δημοσιογράφος και η γιατρός μοιράζονται ένα όμορφο σπιτικό στις παρυφές του δάσους, έχουν δύο γιους ενώ εκείνος έχει και μια κόρη από προηγούμενο γάμο.

Όταν ο σύζυγος οδηγείται στην κατ΄οίκον εργασία όμως, οπότε έχει περισσότερο χρόνο και μοναξιά, αρχίζει να φαντάζεται -ή κατά μία ανάγνωση να «σκηνοθετεί» – ότι στη διάρκεια της πολύωρης απουσίας της, η αγαπημένη του συναντιέται με έναν μοιραίο τρίτο άνθρωπο που γνωρίζει στη δουλειά.

Ο συγγραφέας θα εντρυφήσει στα συναισθήματα του παράνομου ζευγαριού, θα μπει στη θέση της συζύγου, θα φανταστεί τα πάντα, πώς η γυναίκα ερωτοτροπεί, πώς είναι με τον άλλο, θα φτάσει στο σημείο να την ενθαρρύνει να φαντασιωθεί τον τρίτο άνθρωπο ανάμεσά τους. Θα ταυτιστεί με τους εφιάλτες του ενός τους γιου όταν κι αυτός θα μυριστεί  τη συναισθηματική φυγή της μάνας.

Θα ανακαλέσει στη μνήμη γεγονότα από τον προηγούμενό του γάμο και την ατυχή  κατάληξη, θα προσπαθήσει, ξεπερνώντας κάθε όριο, να ταυτιστεί με τον αντίζηλό του. Πέρα και πάνω από όλα θα θελήσει να ελέγξει τις επιθυμίες της γυναίκας που φοβάται ότι χάνει· όλα συμβαίνουν προκειμένου να αποφευχθεί -να ελεγχθεί πάση θυσία – αυτό που φαίνεται και οδεύει να γίνει ανεξέλεγκτο.

Το ανάγνωσμα δεν αγνοεί και επισημαίνει με λίγα και εύστοχα σχόλια το κοινωνικό περιβάλλον. Στο πέρασμα του χρόνου το ζευγάρι είχε συνδεθεί και με κοινές υλικές επιδιώξεις και αγαθά. Είχαν προχωρήσει μαζί  από το μικρό στο πιο μεγάλο σπίτι, από το ένα παιδί στο δεύτερο και στη συμβίωση που η ευτυχία και η κατανάλωση, με δάνεια και αγορές, πάνε παρέα  πάντα.

Όσο η σύζυγος δραπετεύει από την εστία κι από τις προηγούμενες συμβάσεις του έγγαμου -αλλά φιλελεύθερου- βίου, παρακολουθούμε τη ψυχική διεργασία της ζήλιας, του αιτήματος της αποκλειστικότητας και την απόγνωση ενώπιον της επερχόμενης απώλειας. Σε αυτό το τρίγωνο, ο συγγραφέας αφήνει σιγά σιγά το του ρόλο παρατηρητή, καθώς προσπαθεί να μπει νοητικά ανάμεσα στους εραστές.

Όταν ταυτίζεται με τον γιο, όταν ξυπνάν οι ενοχές για τον προηγούμενό του γάμο, όταν φαντάζεται τον αντίζηλο θηλυπρεπή, ακόμα όταν «κυοφορεί» έναν σπόρο στο στομάχι, ο συγγραφέας έρχεται σε επαφή με ασυνείδητες δυνάμεις. Σαν παιδί που το εγκαταλείπουν, σαν ενήλικας που αναδιατυπώνει τη παρελθούσα του ζωή, σαν άνδρας που φαντασιώνεται  τον εραστή που του κλέβει τη γυναίκα, και τέλος -πόσο πιο φροϋδικό;- όταν φαντάζεται ότι μπορεί να καρποφορήσει η κοιλιά του,  ο άνθρωπος που εγκαταλείπεται από το ταίρι που είχε ορίσει ως ιδανικό, περνάει από οδυνηρές ψυχικές διακυμάνσεις μέχρι να βρεθεί αντιμέτωπος με τη πραγματικότητα.

*

©Μαρία Ιωαννίδου

❇︎