Έκτωρ Πανταζής, Σε προφορικό ρυθμό

Πάρε ολονών τις γνώμες αλλά στο τέλος να ακολουθήσεις τη δική σου γνώμη,λένε στα χωριά.
Ουδέ ποτ’ ήν , ουδ’ έσται επεί νύν έστιν ομού πάν, έν,συνεχές
ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ

Δεν μπορείς να πείς ήταν,ούτε θά είναι γιατί τώρα είναι μαζί όλο , ένα ,συνεχές-

Νιώσε την πανσέληνο στα χείλη σου,λέει ο Γ.Σαραντάρης.

Χρειάζεται να είσαι επιφυλακτικός σε κάποια ζητήματα ,όπως για παράδειγμα στην υπό στενή έννοια πολιτική ,ήτοι και ακτιβισμό ,που είναι πλήρως αντιπνευματικό γεγονός, όποιος δίνεται στη δράση έχει αλλεργία στα ζητήματα παιδείας καλλιέργειας.

Η πολιτική είναι καλά να την κρατάς σε απόσταση,να ξέρεις τα ζητήματα το χειρισμό τους, μαθαίνεις πολλά γι αυτήν και μέσα από το μυθιστόρημα,αλλά των κορυφαίων.Ο Μουζίλ έλεγε ότι είναι πιο εύκολο να κυβερνήσεις μιά χώρα από το να γράψεις ένα Μυθιστόρημα Σε αυτή τη φράση του μπορείς να αναγνωρίσεις τον άνδρα.

Αφήνεις το βιβλίο πάνω στο γραφείο,ο δείχτης είναι ακόμα στην

τελευταία σελίδα σελιδοδείκτης που πια αχρείαστος είναι.

θαλασσαετός βουτά για ψάρι

από τον κόσμο του το βλέμμα σου

δεν μπορεί να αποχωριστεί τη σιωπή του-

τα μονόξυλα πάνε σταθερά με ένα κουπί να ράβει το νερό

Λεπτομέρειες κόσμων.

-επειδή το βουτά είναι σχήμα ,βούτημα στον αέρα, ο θαλασσαετός θέλει ένα σχόλιο: πιάνει τη φράση όπως θαλασσαετός απρόοπτα- ψάρι κάτω απ το νερό

(το ψάρι δεν μπορείς να το ψαρέψεις σε καμιά γλώσσα)

τι ψάρια έπιασες θα σου το πουν οι αλιείς ανθρώπων.

η χορδή ήχησε το βέλος πετά δεν σημαδεύει δεν στοχεύει

((Λυγίζουν ατσάλινες λεπίδες ,νερά σε χαρακίρι.

Σείεται η γη ιδρώνει του κόσμου το μέγα.

Ανάστροφα το καλάμι αποβρέχεται

με σινικό μελάνι κι αναμετρά.

Κι επειδή τσακίστηκαν τα νερά σ αυτό το βλέμμα κοίταγμα,

η παραμόνιμη απειλή βρίσκει τα ίσα της.)

Δεν χωρίζονται αυτά ένα είναι ,όπως καλό κακό ,γιατί δεν είναι στα πράγματα ούτε είναι πράγματα, αλλά στη διάνοια ,και είναι διαθέσεις,ηδονή και λύπη το ίδιο συναίσθημα είναι στο βάθος,απλά κοιτάμε τις άκρες του και μας θαμπώνει ,αν δεις τον Ηράκλειτο που έχει συλλάβει πρώτος τη σύμπτωση των αντιθέτων, coincintendia oppositorum, θα το καταλάβεις και μεσότης δεν είναι το μέτριο,είναι η κορυφή της αναλογίας στη μέση.

Δεν μπορείς να ζωγραφίσεις έναν Πικάσο,(ας έλεγε ο Γκωγκέν :” κάνουμε τώρα ένα Σεζάν”,ήταν μετωνυμία σήμαινε ,στην ζωγραφική αργκώ του, ζωγραφίζω), δεν πας τόσο εύκολα στην ευδαιμονία αυτών των πραγμάτων .Δεν είμαστε όλοι φτιαγμένοι για τις κρύες κορυφές και πηγές.Δεν είναι ο κόσμος γεμάτος φιλοσόφους,όπως στα αρχαία χρόνια που για το Θαλή ο κόσμος ήταν πλήρης θεών Είναι σαν να σκαλίζεις το γρανίτη με τα νύχια για ν ανέβεις

άλλο το συναίσθημα του ποιητή σύμφωνα με το Σίλερ,υπάρχουν δυο τρόποι ,δύο ύφη το αφελές και το συναισθηματικό αφελές ύφος είχαν οι αρχαίοι συναισθηματικό οι ρομαντικοί.Αυτά ήταν στο γερμανικό μεταίχμιο κλασικισμού και ρομαντισμού,όταν οι Γερμανοί άρχισαν να κατανοούν το γοτθικό, και στη θεωρία της λογοτεχνίας κάνανε τα μεγάλα βήματα,όπως και στη φιλοσοφία και τη λογοτεχνία την ποίηση.

Τότε έχουμε και τη συγγραφή της Τρίτης Κριτικής από τον Καντ ,περί αισθητικής,πάνω που είχε καταλήξει ότι δεν μπορεί να γραφτεί κάτι τέτοιο,άρχισε να κατανοεί μέσω του Υψηλού,κατηγόρημα που δεν είναι το ως τότε μόνο κατανοούμενο ωραίο αλλά κάτι άλλο.

Τον εθνικισμό τον εισήγαγε ο Φίχτε,παράλληλα εισήχθηκε η εθιμικότητα,με τη μελέτη της λαϊκής τέχνης από τον Χέρντερ ,που μας ήρθε εμάς ως λαογραφία .

Αφελές είναι το ύφος στην ποίηση των αρχαίων,κατηγόρημα είναι ,δε σημαίνει τον αδαή, το χωρίς συναίσθημα ύφος ,χωρίς τη σύγχρονη εκδοχή της μετοχής στα δρώμενα .Ο Φίχτε επεξεργάστηκε φιλοσοφικά την έννοια εγώ.Σημαντικός φιλόσοφος,αμέσως μετά τον Καντ, οι μετά από αυτόν μπορούν να θεωρηθούν μαθητές του, ο Χέγκελ ,ο Σέλινγκ,γιατί με τη θεωρία του περί Εγώ μη Εγώ συνέχιζε από εκεί που είχε μείνει ο Καντ, κι ο Χαίλντερλιν τον παρακολούθησε από κοντά. Οι τρείς αυτοί ήταν φίλοι συμφοιτητές στην Ιένα,όπου φύτεψαν και δέντρο Ελευθερίας κατά τα τότε ειωθότα του μεγάλου έτους 1789,μετά Μανιφέστου του Γερμανικού Ιδεαλισμού δια χειρός Χέγκελ. (Τώρα που το θυμήθηκα,σημείωσε ότι ο δικός μας ο Τάκης Κονδύλης,που υποκλινόταν στον ανθρωπισμό του Σπινόζα, από εδώ εισχώρησε στα γερμανικά γράμματα,με κάτι σαν διπλωματική του σ’ αυτή τη θεματική).

Αυτά,είναι βασικά,Καμιά συζήτηση δεν μπορεί να γίνει στο χώρο των Ιδεών χωρίς τα βασικά της. Ακόμα και η συζήτηση γι αυτά δεν χρειάζεται,εκείνο που χρειάζεται είναι η συνέχεια .Όποιο έργο να τα περιλαμβάνει ,έστω κάπου να βρίσκονται στα περιθώρια.οι σκιές τους.

Ο Χαίλντερλιν,ο κατά Χάιντεγκερ ποιητής των ποιητών,δεν μπορεί παρά να είναι στο ράφι μας,έστω να εποπτεύει με τα Άπαντά του.

Γιατί αλλιώς δύσκολα θα καταλάβεις τι λέει ο Ρίλκε,ο Νίτσε,Ο Τσέλαν ο Τρακλ και πολλοί άλλοι. Είναι σαν να αγνοείς ένα πλανήτη,τον Χ πχ που επηρεάζει τις τροχιές όλων των άλλων.

Αλλά απ την άλλη μη μας αποσβολώνουν τα υψηλά νοήματα και τα μεγάλα ονόματα εδώ έρχεται αυτό που είπαμε στην αρχή και κολλάει να μας ελευθερώσει από τη βαριά κατάθλιψη της υπερφιλοσοφίας, αφέλεια, να η χρησιμότητα της .

Τα χέρια θέλουν λύσιμο και οι ψυχές και το πνεύμα να γυρίσει στον εαυτό του αυτοσυνείδηση είναι αυτό,να μη σε δένουν σαν δαιμόνοι επιρροές που δεν κατανοείς. Φτάνει να έχεις μελετήσει έναν τομέα για να μην σε πτοεί τίποτε.Πχ ένας καλός λαϊκός τραγουδιστής ,δεν έχει ανάγκη από τίποτε πέρα από το τραγούδι του.Το οποίο κάποια στιγμή,όταν φτάνει να είναι ο εαυτός του τον ελευθερώνει και σε όλα τα άλλα.Ένα καλός ψάλτης,το ίδιο.Ένας καλός τεχνίτης .Θυμίζω το θυμόσοφο των χωριών κάτι χρόνια πριν.(Αυτό το νόημα έχει και η διδακτορική μελέτη,μελέτη βαθιά και πλατιά μιάς περιοχής του επιστητού ,που μετά είναι κανείς έτοιμος να επιθεωρεί όλα τα πελάγη σαν θαλασσοπούλι).

Με αυτό δε σημαίνει πως έχουμε όλα όσα χρειάζεται μια μεγάλη Πολιτεία με τα μέσα του χωριού!Άλλο το παραμυθάκι που χορταίνει την ψυχή των χωρικών και άλλο το Μυθιστόρημα που θεμελιώνει τον Ευρωπαίο(Θερβάντες πχ)

Το μυθιστόρημα,είναι ο τρόπος που οι σύνθετες κοινωνίες του σήμερα μπορούν να δουν ,υπαινικτικά, το βίο και πολιτεία τους,τον τρόπο που συμβαίνει η ζωή ανθρώπων και κοινωνιών.Δεν υπάρχει άλλο μέσο πρόσβασης στη ζωή τους. Είναι ένας καθρέφτης να μας δούμε.

Ο καλλίτερος θα το δείξει καλλίτερα,η πιο καλή πένα δηλ θα το χαράξει ανεξίτηλα.Και ούτω συνέχεια γιατί η ζωή ο βίος προχωράει και νέα πράγματα έρχονται που πρέπει να ειπωθούν.

Και υπάρχουν πτυχές λεπτές που δύσκολα τις παρατηρείς αλλά που αλλάζουν ανεπαίσθητα και βαθιά τη ζωή.Ο μυθιστοριογράφος αυτό το βλέπει.θέλει να προσδιορίζεται το θέμα ,και εκεί να ακροθίγεις κάποια σημεία ζουμερά :

Πεδιάδα

Μια αγχόνη γεμάτη κρεμασμένες σκιές

που σείονται στα άπληστα ράμφη των κισσών

Χορευτές στον μαύρο αέρα αμίμητων ορχήσεων,

Σε πορεία, ενώ το ατσαλένιο τους δίκαιο, σα σίδερο αξίνας,

λαμποκοπά σε πείσμα των σπαθιών της καταιγίδας!

Πωλ, Βερλαίν, (30/3/1844 – 8/1/ 1896) Έκβαση νύχτας.

φωτο: Στράτος Φουντούλης