στάχτες

Από το χαμένο αρχείο 30.3.2014

(είδος) Editorial του Στράτου Φουντούλη

θυμάμαι φράσεις όπως «τη γιανσενική ωχρότητα, τον ηλιακό μύθο» του Προυστ γραμμένα όπως εδώ· σε εισαγωγικά και· συνεχίζοντας χωρίς αυτά: «κι αυτές όμως οι λέξεις θόλωναν τελικά μπροστά στη σκέψη μου, δε μου μιλούσαν πια, έχαναν το βάρος τους· σιγά-σιγά οι δισταγμοί μου γίνονταν τόσο οδυνηροί ώστε αν τώρα διάλεγα το θέατρο θα ‘ταν μόνο για να πάψω και να λυτρωθώ απ’ αυτούς μια για πάντα.
Θα ήταν να συντομεύσω τον πόνο μου, κι όχι πια με την ελπίδα μιας πνευματικής ωφέλειας κι ενδίδοντας στην έλξη της τελειότητας…». Προχωρώντας για έντεκα ολόκληρες σελίδες μέσα σε ένα πυκνό προυστικό κείμενο, συναντώ μέσα σε λίγες αράδες, την απέραντη μοναξιά που θα πρέπει να αισθάνονται, ήδη, από την παιδική τους ηλικία, οι γνήσιοι δημιουργοί: «Ο πατέρας μου ένιωθε για το είδος της νοημοσύνης μου μια περιφρόνηση που την αντιστάθμιζε ωστόσο σε τέτοιο βαθμό η στοργή ώστε τελικά το αίσθημά του απέναντι σε ό,τι έκανα ήταν γεμάτο τυφλή επιείκεια[…]»[*]. Ο αληθινός δημιουργός πάντα σε αυτές τι περιπτώσεις αντιδρά με προφανές πείσμα, όπως ένας άλλος λογο-γητευτής –αν μου επιτρέπεται ο όρος· ο Πεσσόα: «Προσπαθώ γι’ αυτό να αλλοιώνω πάντα αυτό που βλέπω ώστε να το καθιστώ δικό μου –να αλλοιώνω, ψευδόμενος- την ωραία στιγμή, και στο ίδιο πνεύμα της ωραιότητας της γραμμής, το περίγραμμα των βουνών, να αντικαθιστώ ορισμένα δέντρα και φυτά με άλλα, ευρέως τα ίδια με διαφορετικό τρόπο, να βλέπω άλλα χρώματα με το ίδιο αποτέλεσμα στο ηλιοβασίλεμα – και έτσι δημιουργώ, ως καλλιεργημένος που είμαι, και με την κίνηση αυτή καθ’ εαυτή του βλέμματος με την οποία βλέπω αυθόρμητα, έναν εσωτερικό τρόπο του εξωτερικού»[**]…

Δικαιούμαστε λοιπόν, εάν όντως είμαστε δημιουργοί, την (οικειο)ποίηση της μηχανής παραγωγής στατικού ηλεκτρισμού, την επινοηθείσα υπό του Wimshurst και αποτελούμενης εκ δύο παραλλήλων δίσκων εκ μονωτικής ύλης (υάλου, εβονίτου κλπ.) κειμένων επί του αυτού άξονος και κινουμένων διατροχαλίων δια ιμάντων κατά φοράν αντίστροφον. Παρά την περιφέρειαν της εξωτερικής επιφανείας των φέρουν προσκεκολλημένους τομείς εκ φύλλου κασσιτέρου κ.ο.κ.

Δικαιούμαστε επίσης την προσγείωση και την οικειοποίηση στα της καθημερινότητας μέσα στο πλατύ δίκτυο των υπόγειων διαδρόμων που ανακαλύπτουμε, δίχως να γινόμαστε αντιληπτοί από τα πτηνά της αδιακρισίας. Ας ακολουθήσουμε πεισματικά τ’αδιόρατα αποτυπώματα· κι ας μην ρωτάμε που οδηγούν.

*Μαρσέλ Προυστ, Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο, από τον «Ίσκιο των ανθισμένων κοριτσιών», μτφρ. Παύλου Ζάννα, εκδ. Ηριδανός
** Φερνάντο Πεσσόα, από Το βιβλίο της ανησυχίας, μτφρ. Μαρίας Παπαδήμα, εκδ. Εξάντας.
Εικόνα: Wimshurst machine (Rankin Kennedy,Electrical Installations,Vol V, 1903).