Σωτήρης Παστάκας, Αποκαΐδια: Cow Parade, Athens 2006

Αρχείο 22/04/2016

Την Τρίτη 6/6/06 δεν σας κρύβω, πως βγήκα για την βραδινή μου βόλτα, με την ενδόμυχη επιθυμία να μου συμβεί κάτι κακό, επιτέλους. Μετά τα πενήντα, περισσεύει η πλήξη: δεν είναι εύκολο να σε εντυπωσιάσουν οι φίλοι σου, και δεν είναι καθόλου αυτονόητο πως ο έρωτας σε περιμένει στη γωνία. Έχεις πάψει να περιμένεις τον ενθουσιασμό, το καινούριο, το επαναστατικό (γιατί να το κρύψομε άλλωστε;), και ή αποφασίζεις να πεθάνεις από ανία, ή μπορεί και να ευχηθείς μερικές φορές έναν ξαφνικό (αν θεωρείς τον εαυτό σου τυχεράκια) ή ένα μακρόσυρτο και επώδυνο θάνατο. Μια λύτρωση, ένα τέλος, τέλος πάντων, αφού έχεις πάψει από καιρό να πιστεύεις ακόμη και σ’ αυτή την θρυλημένη «κάθαρση», την «άφεση των αμαρτιών», τη «μετά θάνατον ζωή», τη συμφιλίωση στο κρεβάτι του πόνου, όπου θα τα πεις όλα επιτέλους πριν ξεψυχήσεις, όπως συμβαίνει στις ελληνικές ταινίες του «αθάνατου» ελληνικού κινηματογράφου. Εκεί ο ετοιμοθάνατος, περιστοιχισμένος από όλους τους αγαπημένους του (εφηβικούς έρωτες, νόθα τέκνα, πρώην, νυν και επόμενες γκόμενες, συνεσταλμένες συζύγους κι ατίθασους κληρονόμους), έχει όλη τη διαύγεια και το…<em>χρόνο </em>να απαγγέλει το «ποίημα» του τρισάθλιου και τιμημένου βίου του, ξεχωριστά στον καθένα.

Κατεβαίνοντας με το ΤΡΑΜ στο Σύνταγμα, κυριευμένος από παρόμοιες σκέψεις, μου έτυχε να αντικρύσω το σατανά καταπρόσωπο. Είχαν δίκαιο τελικά οι εφημερίδες που ανέφεραν, άλλες κοροϊδευτικά κι άλλες με το στόμφο της εγκυρότητας του έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου, πως περίμεναν την εμφάνιση του Βελζεβούλη, εκείνη ακριβώς τη μέρα, χάρη στο 666 της Αποκαλύψεως. Ο Σατανάς ήταν εκεί, μου είχε στήσει καρτέρι: έπεσα πάνω σε ένα «κοπάδι ευγενικό, πολύχρωμο, λεπτεπίλεπτο, από αγελάδες στολισμένες με την τελευταία λέξη της μόδας, (καλά κάνεις και δεν το υπογράφεις μεγάλε το κομμάτι σου στο «Ποντίκι» της 31/8/06), χαρούμενες, στολισμένες, με μια σπάνια ευγένεια, κατακτημένη από τη γνώση της ζωής εκείνης που μεγαλύνεται ασταμάτητα μέσα στο χρόνο….», όπως έγραψε ο ανώνυμος θεωρητικός της Τέχνης, δυο μήνες αργότερα. Χωρίς να γνωρίζω τους ύμνους για την, την αγελάδα-δύτη ή την αγελάδα-κότα ή ακόμη την και την αγελάδα-τσολιά στους δρόμους και τις πλατείες της Αθήνας», που η απουσία τους πλέον προκαλεί κατάθλιψη στην επιμελήτρια του, Έλενα Παπαδημητρίου (φύλο της 31/8/06), αλλά σκοντάφτοντας πάνω τους εντελώς τυχαία, το έλαβα ως σημάδι των ουρανών: ήρθε ο Σατανάς, όχι για να μου κάνει προσηλυτισμό, αλλά για να με θυμώσει-κι ο Θυμός, θα μου πείτε, σατανικός δεν είναι;

Οι 91 (ενενήντα μία!) αγελάδες, αγαπητοί μου φιλότεχνοι δεν είναι τέχνη. Οι διακεκριμένοι ή ανερχόμενοι καλλιτέχνες που τα «φιλοτέχνησαν», ούτε γενναιόδωρα κατέθεσαν τις ιδέες τους, ούτε την δημιουργική τους έκφραση, ούτε τον πολύτιμο δημιουργικό τους χρόνο για την υλοποίησή τους. Απλώς υπέκυψαν στις μεγάλες εταιρίες και τα τρανταχτά ονόματα (Πέτρος Βέργος, και Κέντρο Ιππασίας «Μαζί για το Παιδί»), γιατί ισχύει μεταξύ των ζωγράφων το αδιαμφισβήτητο ρητό της συμμετοχής: το να είσαι παρόν, σε παρόμοιες διοργανώσεις δεν σημαίνει τίποτα, αλλά αν απουσιάζεις σημαίνει πως δεν είσαι Κανένας…Η μόνη τους προσφορά, μπορεί να κριθεί προς τα ανήλικα Ελληνόπουλα, που τα κατέστησαν περήφανα, μια και στο εξής θα έχουν να καυχιούνται (…και δικαιολογημένα) πως καθυπόταξαν τη Τέχνη από τα γεννοφάσκια τους, αφού την…πιάσαν από τα κέρατα!

Δεν είναι Τέχνη, είναι ένα περιφερόμενο Τσίρκο, που ασχημίζει τις ευρωπαϊκές πόλεις, τα τελευταία χρόνια. Τις είδαμε κι αλλού, με την ίδια αλγεινή αίσθηση, κι όχι μόνο αγελάδες αλλά και αρκούδες και λιοντάρια. Η Ευρώπη φαίνεται πως έχει χάσει για τα καλά την «Ανάσα της Αθήνας και της Ρώμης», αχ πόσο ζήλεψα αυτό τον τίτλο του Τάκη Θεοδωρόπουλου!! (κι η Ζήλεια, διαβολική δεν είναι;). Το ίδιο βράδυ, από τον άκρατο θυμό για την Παρέλαση των Αγελάδων, υπέπεσα σε δεύτερο θανάσιμο αμάρτημα, μαγεμένος από τον τίτλο του εκτεθειμένου βιβλίου στις βιτρίνες των βιβλιοπωλείων, λίγο πιο κάτω από το Σύνταγμα, αλλά στην ίδια ευθεία, την Πανεπιστημίου. Κατ’ αρχάς, πίστεψα, πως το είχα γράψει εγώ. Έπειτα, πως ένας παρόμοιος τίτλος, θα μπορούσε να ήταν δικός μου. Έχοντας ζήσει «τα χρόνια της μαθητείας» (δέκα ολόκληρα χρόνια….αν δεν σας φαίνονται λίγα), στη Ρώμη, και τα υπόλοιπα είκοσι «της εμπειρίας» στην Αθήνα, θα μπορούσα κάλλιστα να είχα γράψει ένα βιβλίο με παρόμοιο τίτλο. Όχι περιεχόμενο. Το κατάλαβα, λίγες μέρες αργότερα, όταν το είχα πλέον αγοράσει. Εμένα μου λείπει η φιλοσοφική ενατένιση της πραγματικότητας, αλλά από την άλλη, διαβάζοντας το συγκεκριμένο βιβλίο, βρήκα όλες τις απαντήσεις για την σωματική δυσφορία, έως εμέτου, που μου προκάλεσε η παρουσία των Αγελάδων στα «βοσκοτόπια των Αθηνών»

Το βιβλίο του Τάκη Θεοδωρόπουλου προσπαθεί να εντοπίσει κάποια αντισώματα που διαθέτει ακόμη ο οργανισμός του ευρωπαϊκού πολιτισμού και τα οποία πιστεύει ότι οφείλει στην ελληνορωμαϊκή κληρονομιά του, σε πείσμα του μεταμοντέρνου σχετικισμού που θέλει να ισοπεδώσει κάθε ιεραρχία, σε πείσμα των καλοθελητών της πολυπολιτισμικότητας που θέλουν να σβήσουν κάθε διαφορά εν ονόματι του δικαιώματος στη διαφορά. Συνεχίζω να αναπνέω με την ανάσα της Αθήνας και της Ρώμης σημαίνει ότι συνεχίζω να υποστηρίζω την υπαρξιακή διάσταση της καλλιτεχνικής και της λογοτεχνικής δημιουργίας.

Η καλλιτεχνική παγκοσμιοποίηση με τη μορφή της «παρέλασης των αγελάδων» που γνωρίσαμε και στην Αθήνα είναι πλέον γεγονός. Μιλάμε για μια σύγχρονη αντίληψη για τον άνθρωπο. Μια εξισωτική αντίληψη ικανή να καταλύσει κάθε ιεραρχία, να ενοχοποιήσει κάθε διαφορά, ή μάλλον τα ανθρώπινα έργα που σηματοδοτούν την ίδια την έννοια της διαφοράς;… H σύγχρονη αντίληψη για τον άνθρωπο μας υπόσχεται ολόκληρο τον κόσμο, ένα σύμπαν που δεν δέχεται την ύπαρξη συνόρων, άρα δεν δέχεται την ύπαρξη του ξένου, που προσπαθεί να διαγράψει οριστικά και δια παντός την ίδια την δυνατότητα του να είσαι ή να αισθάνεσαι ξένος. Όμως αν εξαφανίσεις τη δυνατότητα του να είσαι ή να αισθάνεσαι ξένος, αυτό δεν σημαίνει ότι σβήνεις τη δυνατότητα της δημιουργικότητας, δεν σημαίνει ότι λογοκρίνεις την ιδέα της μοναδικότητας του προσώπου.

Χρησιμοποίησα αποσπάσματα από το βιβλίο του Θεοδωρόπουλου για να στηρίξω την άποψή μου για τις αγελάδες, χωρίς να γνωρίζω φυσικά την προσωπική του άποψη για αυτές. Το βιβλίο του θέτει καίρια ερωτήματα για τον ευρωπαικό πολιτισμό την εποχή της παγκοσμιοποίησης και δημιουργεί ερωτήματα και αναπτύσει αντισώματα για την επερχόμενη πολιτιστική λαίλαπα. Είχα τελειώσει το άρθρο όταν έλαβα το από την εταιρία παιγνιδιών για το καταπληκτικό gadget της, διαβάστε: «Το κιτ Αγελάδα Cow Parade είναι εμπνευσμένο από την πρωτοποριακή αυτή έκθεση και σας δίνει την ευκαιρία να συμμετέχετε στο event φιλοτεχνώντας ένα μικρό λευκό άγαλμα αγελάδας κι εκθέτοντας το έργο σας στο σπίτι ή ακόμα και το γραφείο σας! Η συσκευασία περιέχει έξι βασικά ακρυλικά χρώματα και πινέλο υψηλής ποιότητας για να βγάλετε τον καλλιτέχνη που κρύβετε μέσα σας και να εκφράσετε την έμπνευσή σας με τον καλύτερο τρόπο».

Σίγουρα θα τις έχετε δει στο δρόμο ή στην τηλεόραση, εφημερίδες και περιοδικά. Αποκλείεται να μην έχει πέσει στην αντίληψή σας έστω και μία χρωματιστή αγελάδα! Είναι οι αγελάδες του Cow Parade που ήρθαν στη χώρα μας. Το Cow Parade είναι μία διαρκής παγκόσμια έκθεση σύγχρονης τέχνης που περιοδεύει στις μεγαλύτερες πόλεις του πλανήτη. Λευκά αγάλματα σε φυσικό μέγεθος και σχήμα αγελάδας εκτίθενται σε δημόσιους χώρους, αφού φιλοτεχνηθούν από τοπικούς καλλιτέχνες. Δεν ξέρουμε αν αυτό το είδος τέχνης σας αντιπροσωπεύει αλλά οι ζωγραφιστές αγελαδίτσες είναι τουλάχιστον πρωτότυπες, εντυπωσιακές κι αξιοπρόσεκτες. Είναι αλήθεια ότι κάπου υπάρχει spidercow γαντζωμένη στον τοίχο πανύψηλου κτιρίου!» Ο θυμός δεν αρκεί. Καλές και οι καλλιτεχνικές πλάκες, αλλά όχι και η πλάκα για την τέχνη. Το βιβλίο του Τάκη Θεοδωρόπουλου ανοίγει πάλι το διάλογο ή ξεκινά από την αρχή το βασικό ερώτημα για το τι είναι τέχνη στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, τουλάχιστον έτσι το διαβάσαμε εμείς. Ένας καινούριος αγώνας ανοίγεται μπροστά μας, μπαρδόν, ένας νέος νυκτερινός περίπατος-για μένα.