στάχτες

Αρχείο 23.3.2015

Γιώργος Λίλλης: “Η μεγαλύτερη χαρά ενός συγγραφέα είναι όταν βγαίνει από το καβούκι του και την μοναξιά του και συνομιλεί με τους αναγνώστες του. Όταν νιώθει πως κατάφερε να συγκινήσει και να προσκαλέσει τον άλλο να συμμετάσχει στο ταξίδι του”.

Συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Καραγιαννόπουλο

Αγαπημένος φίλος. Ποιητής και μυθιστοριογράφος. Ο Γιώργος Λίλλης με αφορμή την παρουσίαση του μυθιστορήματός του, “Ίχνη στο χιόνι”, στο Καρπενήσι το περασμένο Σάββατο, μας μιλά για το συγγραφικό του ταξίδι. Μοιράζεται μαζί μας ιδιαίτερες στιγμές και προβληματισμούς του.

Όπως έχει γράψει κι ο ίδιος: “Γράφω θα πει πως ράβω το ρούχο της αιωνιότητας”.

• Θα ήθελες να μας διηγηθείς την ιστορία, που κρύβεται πίσω από την συγγραφή του βιβλίου αυτού;

Το πραγματικό όνομα του Περικλή είναι Βασίλης Σπυρόπουλος. Αυτός μου διηγήθηκε ότι σκότωσαν τους γονείς του οι οποίοι ήταν αντάρτες. Βέβαια, το βιβλίο είναι μυθιστόρημα, συνυφασμένο με διάφορα γεγονότα που είχα ακούσει και από τους δικούς μου παππούδες. Επίσης, ήθελα πολύ να γράψω για την Ευρυτανία που αγαπώ πολύ και έτσι έχτισα την ιστορία σε αυτόν τον τόπο που ήξερα πολύ καλά. Με τα ίχνη στο χιόνι ήθελα να παρακολουθήσω τις ψυχολογικές επιπτώσεις που έχει στον άνθρωπο η βία και ο πόλεμος, και ειδικά σ΄ ένα μικρό παιδί.

• Μίλησέ μας λίγο για τον τίτλο του βιβλίου.

Τα ίχνη στο χιόνι, είναι τα στίγματα στην ψυχή του πρωταγωνιστή. Τα ίχνη που αφήνουν στις ζωές μας διάφορα γεγονότα.

• Η μνήμη είναι η κεντρομόλος του έργου σου. Ποιος ο ρόλος της μνήμης στο άτομο και κατ’ επέκταση στην κοινωνία;

Δίχως μνήμη καταργείται ένα μεγάλο μέρος της ζωής που ζήσαμε. Θεωρώ την μνήμη σπουδαία παρακαταθήκη του εγκεφάλου, όπου μας δίνει την ευκαιρία να μην ξεχνάμε, άρα να μαθαίνουμε και να προχωρούμε στο μέλλον. Μια κοινωνία, ή ένας άνθρωπος χωρίς μνήμη είναι μισός.

• Πόσο εύκολο είναι για έναν συγγραφέα να παραμείνει αμερόληπτος στα όσα αφηγείται- ειδικά όταν αναφέρεται σε πραγματικά γεγονότα;

Στην δική μου περίπτωση ναι. Δεν έζησα τα γεγονότα. Δεν ήμουν αυτόπτης μάρτυρας. Και αυτό βοηθά να κρατάς μια απόσταση. Δεν ήθελα να ωραιοποιήσω τους αντάρτες ή τον Περικλή, γι΄ αυτό προσπάθησα να κρατώ αποστάσεις για να δω διεξοδικά το θέμα του εμφυλίου.

• Τι αποκόμισες απ’ αυτό το έργο;

Κατ΄ αρχάς έμαθα την ιστορία του τόπου μου. Αλλά και έφυγε ένα βάρος από μέσα μου, μιας και το βιβλίο κυοφορούσε μέσα μου εδώ και είκοσι χρόνια θέλοντας κάποια στιγμή να αφιερώσω σε όλους αυτούς τους ανώνυμους ήρωες μερικές σελίδες.

• Πόση “αλήθεια” μπορεί να κρύβει μέσα του ένα ιστορικό μυθιστόρημα;

Αυτό εξαρτάται από αυτόν που θα το γράψει και ποιος είναι ο στόχος του. Ένα μυθιστόρημα περιέχει έναν μύθο, δεν γίνεται αλλιώς. Στην δική μου περίπτωση, αυτός ο μύθος είναι διανθισμένος από πραγματικά γεγονότα, έτσι ώστε να μην μπορεί να αμφισβητηθεί ότι είχα στον νου μου να χτίσω έναν αληθινό ήρωα.

• Ο Ρένος Αποστολίδης σε μια συνέντευξή του λέει πως: “Ο Εμφύλιος δεν έληξε ποτέ γιατί το αίμα δε σβήνει, και ό, τι κι αν λένε, επενδύεται κάτω από όλες τις σημερινές επί οιωνδήποτε άλλων θεμάτων αντιθέσεις”. Η δική σου έρευνα τι συμπεράσματα σου προσέφερε, για ετούτη τη ζοφερή σελίδα της σύγχρονής μας ιστορίας;

Δεν νομίζω πως αντιμετωπίζουμε σήμερα το θέμα του εμφυλίου το ίδιο με τους ανθρώπους που τον βίωσαν. Όσους ρώτησα, που έζησαν τα γεγονότα, υπήρχε μια πικρία στις λέξεις τους, οι μνήμες τους όντως ήταν ποτισμένες με το αίμα. Σήμερα, εξ αποστάσεως, αν και δεν έχει ολοκληρωθεί πιστεύω η έρευνα γι΄ αυτό τον άδικο πόλεμο, είμαστε πιο νηφάλιοι, αλλά αυτό δεν είναι κακό, γιατί έτσι έχουμε τον τρόπο να ζυγίσουμε πιο ισορροπημένα τα όσα συνέβησαν. Και φυσικά, να πάρουμε ένα μεγάλο δίδαγμα προς αποφυγήν, στο μέλλον, ειδικά σήμερα που έχουν αγριέψει τα πράγματα και το μίσος φουντώνει ξανά.

• Ποιος πραγματικά κινεί τα νήματα της Ιστορίας;

Πάντως όχι οι απλοί άνθρωποι. Με όσους μίλησα, οι περισσότεροι παρασύρθηκαν μέσα σ΄ εκείνο το πνεύμα της προπαγάνδας, είτε ανήκαν στην μια παράταξη, είτε στην άλλη. Δυστυχώς τα νήματα τα κινούν οι μεγάλες δυνάμεις, η πολιτική σκοπιμότητα, και αυτό δεν έχει αλλάξει ούτε και σήμερα.

• Πόσο εύκολο είναι για έναν ποιητή να στραφεί στην πεζογραφία;

Δυσκολεύτηκα το ομολογώ. Έπρεπε να πλάσω μια ιστορία, να κάνω έρευνα, και να σκεφτώ, ενώ στην ποίηση λειτουργεί περισσότερο το συναίσθημα. Βέβαια, τα ποιήματα μου τα δουλεύω πολύ, τίποτα δεν αφήνω στην τύχη, άρα σε θέματα τεχνικής, ήξερα πως πρέπει να δουλέψω. Να φανταστείς πως το βιβλίο ήταν αρχικά 500 σελίδες και έμειναν 300. Αν βάλεις τις 7 διαφορετικές εκδοχές και τα 4 χρόνια που το δούλευα καθημερινά, σημαίνει πως προσπάθησα να μην αφήσω στην τύχη τίποτα.

• Έχεις συνομιλήσει με πολλούς ηλικιωμένους που βίωσαν τον εμφύλιο. Με ποιο τρόπο πιστεύεις πως η εμπειρία αυτή εσωτερικεύθηκε στο συλλογικό ασυνείδητο και τι πληγές προκάλεσε;

Όπως είπα και πιο πάνω, με όσους μίλησα, θυμούνται τα γεγονότα σαν την πιο μαύρη στιγμή της ιστορίας μας. Ούτε οι δυο παγκόσμιοι πόλεμοι, δεν άφησαν τόσες πληγές όσο ο εμφύλιος. Άλλο είναι να σκοτώνεις τον αδερφό σου και άλλο έναν ξένο καταπατητή. Οι εμφύλιοι είναι εντελώς παράλογοι, δεν μπορούν να εξηγηθούν με καμία λογική. Φυσικά κανένας πόλεμος δεν χωρά σε κάποια λογική, αλλά όταν συμβαίνει ένας εμφύλιος, οι πληγές που αφήνει είναι βαθιά χαραγμένες.

• Με την δική σου προσωπική ματιά: Ποια η εικόνα της σημερινής Ελλάδας;

Παρατηρώ μια άκρατη επιπολαιότητα και με στεναχωρεί. Έχω την αίσθηση πως κάνουμε βεβιασμένες κινήσεις χωρίς σκέψη. Και έχουμε επηρεαστεί σε μια ευκολία που καταδικάζω, σε πρότυπα ζωής που δεν μας ταιριάζουν. Πίστευα πως η κρίση θα μας οδηγούσε σε περισσότερη περισυλλογή και αυτογνωσία, αλλά δεν το βλέπω ακόμα. Μπορεί να ακούγομαι απαισιόδοξος, από την άλλη όμως δεν θέλω να στρουθοκαμηλίζω. Και αυτό που με ανησυχεί πιο πολύ είναι ο φανατισμός και το μίσος που ανθίζει απροκάλυπτα.

• Θα ήθελες να μας εισαγάγεις στο συγγραφικό σου εργαστήρι;

Φαντάσου έναν άνθρωπο που ταΐζει καθημερινά τον σκουπιδοτενεκέ του με χαρτιά. Γράφω, σκίζω, ξαναγράφω και ξανασκίζω. Μια διαδικασία που κρατά τώρα είκοσι χρόνια και που έχει γίνει το σαράκι μου. Ποτέ δεν επαναπαύομαι, πάντα αναζητώ την σωστή λέξη. Και φυσικά πολύ διάβασμα. Είμαι ένας χαρτοπόντικας.

• Θα μοιραστείς μαζί μας κάποιες ιδιαίτερες στιγμές σου ως συγγραφέας;

Η μεγαλύτερη χαρά ενός συγγραφέα είναι όταν βγαίνει από το καβούκι του και την μοναξιά του και συνομιλεί με τους αναγνώστες του. Όταν νιώθει πως κατάφερε να συγκινήσει και να προσκαλέσει τον άλλο να συμμετάσχει στο ταξίδι του. Ούτε τα βραβεία, ούτε η ίδια η διαδικασία της γραφής, η τόσο ανασφαλής, δεν μπορούν να συγκριθούν με την αγάπη που αποκομίζει όταν ενώνεται μυστικά με τον ιδανικό του αναγνώστη.

• Ποιος συγγραφέας/ ποιητής έχει επηρεάσει το έργο σου περισσότερο;

Πολλοί. Αλλά πρώτους βάζω τον Έσσε, τον Μακ Κάρθυ και τον Ρίτσο.

• Ποιος είναι ο μεγαλύτερός σου φόβος;

Να είμαι ζωντανός νεκρός.

• Τι μήνυμα θα ήθελες να στείλεις στους νεότερους αναγνώστες σου;

Αγαπήστε!

Κωνσταντίνος Καραγιαννόπουλος. Γεννήθηκε στο Καρπενήσι το 1989. Ασχολείται με την δημοσιογραφία, την κριτική λογοτεχνίας και την ποίηση. Είναι εκδότης του alliosmagazine.wordpress.com. Επίσης, κείμενά του έχουν φιλοξενηθεί στα περιοδικά dailygoal.gr, vakxikon.gr, bibliotheque.gr, Θράκα και Κουκούτσι.

Γιώργος Λίλλης. Γεννήθηκε στη Γερμανία το 1974. Ένα χρόνο αργότερα με την οικογένειά του εγκαθίσταται στην Ελλάδα. Στην αρχή στην Αθήνα και μετά στο Αγρίνιο, τόπο καταγωγής του, μέχρι την επιστροφή στη Γερμανία το 1996 όπου ζει και εργάζεται από τότε. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα Γερμανικά κι έχουν παρουσιαστεί σε περιοδικά και ανθολογίες του εξωτερικού. Μεταφράσεις, ποιήματα και δοκίμιά του έχουν δημοσιευτεί και σε διάφορα ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά (“Ποίηση”, “Μανδραγόρας”, “Δέντρο”, “Ακτή”, “Γραφή”). Επιμελείται ραδιοφωνικές εκπομπές στη Γερμανία στις οποίες παρουσιάζει Έλληνες ποιητές και μουσικούς (μεταξύ άλλων τους Νίκο Καββαδία, Νικόλα Άσιμο και Μίκη Θεοδωράκη). Έχει μεταφράσει στα ελληνικά Βισλάβα Σιμπόρσκα, Έριχ Φριντ, Λι Τάι Πε καθώς και Ινδιάνους ποιητές. “Η χώρα των κοιμωμένων υδάτων” (εκδ. “Μανδραγόρας”, 2001) πρόκειται σύντομα να εκδοθεί και στη Γερμανία.